Bijzondere gebouwen in 'Adventures In Architecture'

I

n elke thematische aflevering bezoekt Cruickshank diverse gebouwen die in verschillende tijdperken, vaak ver mekaar en op heel andere manier dezelfde waarden en ideeën uitstralen: van een iglo in Groenland tot een zonnetempel in India, van de piramides is Egypte tot hun tegenhangers in Midden-Amerika, en van het oeroude Damascus tot de nieuwe metropool Brasilia.

Dan Cruickshank past in het rijtje van Michael Palin en Michael Wood. Hij deelt hun aanstekelijke enthousiasme, verteltalent en zin voor avontuur, maar zijn programma's zijn iets ernstiger van toon. Cruickshank is van opleiding cultuur- en architectuurhistoricus. Hij doceerde architectuurgeschiedenis aan de universiteit van Sheffield, publiceerde tal van boeken en artikels over kunst, cultuur, architectuur en historische gebouwen, en maakte eerder al een aantal televisieprogramma's over die onderwerpen: 'Britain's Best Buildings', 'The House Detectives', 'What the Industrial Revolution Did for us', 'Under Fire' (over de plundering van het Iraakse erfgoed) en een gelijkaardige documentaire over Afghanistan.

Bij ons is hij vooral bekend van 'Around the World in 80 Treasures': zijn persoonlijke en eclectische reis langs de mooiste schatten van het werelderfgoed, die hij op een eigenzinnige manier en met zijn typische lijzige stem van commentaar voorzag.

Dat doet hij ook in 'Adventures In Architecture', al is dat niet zozeer een reisreeks, maar eerder een soort geschiedenis van de mensheid aan de hand van architectuur, waarbij hij ervan uitgaat dat de bouwkunst van alle creatieve bezigheden de rijkste en meest complexe is. In elke aflevering worden een aantal gebouwen van over heel de wereld vergeleken, waarbij vaak grote gelijkenissen tussen op het eerste gezicht heel verschillende bouwwerken aan het licht komen. De afleveringen zijn thematisch opgebouwd: van schoonheid en plezier, over rampen en dood, tot dromen en het paradijs.

De voorgestelde gebouwen hebben elk hun verhaal. Ze maken deel uit van een plaatselijke gemeenschap en van de geschiedenis van die gemeenschap. Dan Cruickshank vertelt hun verhaal, maakt kennis met de mensen in de buurt en graaft in het verleden van gebouw en van de gemeenschap, het land en de cultuur waarvan het een exponent is. Zo wordt Adventures in Architecture een monumentale reis langs monumentale gebouwen en een verrassende geschiedenis van de wereldarchitectuur. 

Deel 1:  Beauty

In de eerste aflevering onderzoekt Dan Cruickshanck het concept schoonheid in de architectuur en bezoekt hij een aantal gebouwen uit verschillende tijdperken en culturen die universele schoonheid uitademen. Zo reist hij eerst naar een verre uithoek van Groenland om er samen met een Inuit-gids een iglo te bouwen: een haast perfect bouwwerk dat mooi is in zijn eenvoud en natuurlijkheid, twee eigenschappen die Dan ook in de Inuit-cultuur ontdekt.

Daarna gaat de reis naar China, waar hij in Le Shan de grootste Boeddha-beeld uit de oudheid bezoekt. De schoonheid van de Boeddha wees miljoenen pelgrims de weg naar het Nirwana. Weelderige schoonheid vindt Dan in het Catharina-paleis in Sint-Petersburg, een hoogtepunt van de Russische barok. Het paleis werd haast helemaal verwoest in de Tweede Wereldoorlog en Dan vraagt zich af of de restauratie even mooi is als het originele gebouw.

De hindoeïstische Zonnetempel van Konarak in Oost-India werd door de Britten bijna verwoest omdat ze geschokt waren door de expliciete seksuele afbeeldingen in het heiligdom. De indrukwekkende middeleeuwse kathedraal van Albi moest de plaatselijke 'ketters' zo imponeren dat ze zich weer op het rechte pad begaven, maar Dan is vooral geïmponeerd door de prachtige baksteenarchitectuur van het gebouw.

'Adventures In Architecture', vanaf donderdag 4 september om 21.55 uur op Canvas.