'NPO Doc: De buurtrechter' maandag te zien op NPO 2
Wat als de rechtbank niet ver weg in een statige, marmeren zaal is, maar gewoon bij jou om de hoek? In de wijk Venserpolder, Amsterdam-Zuidoost, nemen rechters plaats in een levendig buurthuis.
Hier behandelen zij zaken als schulden en schoolverzuim, maar ook kleine strafzaken. Buurtbewoners en hulpinstanties worden actief betrokken in de zoektocht naar duurzame oplossingen voor juridische problemen. De documentaire 'De buurtrechter' laat op een intieme, hoopvolle manier zien hoe rechtvaardigheid eruit kan zien als er niet alleen wordt gekeken naar het delict, maar vooral naar de mens daarachter.
In het kloppend hart van de wijk Venserpolder slaan Amsterdamse rechters de brug tussen wet en werkelijkheid. Ze behandelen zaken in een levendig buurthuis, waar kinderen gratis chocomel mogen tappen uit de koffieautomaat, bewoners binnenlopen voor een praatje en de rechtsstaat ineens heel dichtbij voelt. Geen anonieme dossiers of afstandelijke zittingen, maar betrokken gesprekken waarin verdachte en rechter met elkaar aan tafel zitten. Regisseur Anneloor van Heemstra toont in 'De buurtrechter' hoe een rechter ook luisteraar, verbinder en mens kan zijn - met oog voor context, verleden en toekomst. En hoe informeel de setting ook is, de rechtspraak is dat allerminst: het zijn échte rechters, in toga, met bindende uitspraken die net zo rechtsgeldig zijn als in de rechtbank.
Maria Leijten is al ruim dertig jaar rechter bij de rechtbank Amsterdam. Ze deed er grote strafzaken, maar haar hart ligt bij de buurtrechtbank in Venserpolder, waar ze de drijvende kracht is. Ze vindt rechtspraak pas echt rechtvaardig als rechters luisteren naar de mensen die voor hen verschijnen. Nehemina Osei, de jongste medewerker van de buurtrechtbank, bouwt aan een hersteltafel voor jongeren en laat hen op diverse manieren kennismaken met het recht. Zij kent de buurt goed, is voor velen een vertrouwenspersoon en is een belangrijke steunpilaar voor Maria. Samir Djebali is rechter-commissaris bij de rechtbank Amsterdam en buurtrechter in Venserpolder. Hij vindt het essentieel om écht contact te maken met de persoon die tegenover hem aan tafel zit. In Venserpolder gaat dat een stuk makkelijker dan op de grote rechtbank in Amsterdam-Zuid.
Via de ogen van kinderen uit de buurt – die les krijgen over het recht en hun eigen vragen durven stellen – ontstaat een verfrissende, ontwapenende kijk op gerechtigheid: persoonlijk, herkenbaar, dichtbij en vol empathie. 'De buurtrechter' laat zien hoe rechtvaardigheid begint bij erkenning: Wij zijn er voor jullie. Wij zien jullie. En wij willen met jullie in gesprek.
Maria Leijten: Het recht zou voor iedereen toegankelijk moeten zijn. Voordat we in 2020 met de buurtrechtbank begonnen zagen veel bewoners van Venserpolder het recht als 'een ver van mijn bed show'. Zij dachten: 'Rechtvaardigheid is er niet voor ons, wij moeten alles zelf oplossen.' Maar nu, ruim vijf jaar later, ga ik met pensioen en is er in Venserpolder een buurtrechter, midden in de wijk, die mensen ook helpt met oplossingen. Daar ben ik heel trots op.
'De buurtrechter' is een coproductie van mint film office en VPRO, tot stand gekomen met steun van CoBO.
Regie: Anneloor van Heemstra
'NPO Doc: De buurtrechter', maandag 14 juli om 20.25 uur bij de VPRO op NPO 2 en NPO Start.
