NPO Doc: Jan Brokken zijn oorlog' over vergeten oorlog en familie die nooit echt werd bevrijd
In het herdenkingsjaar waarin Nederland stilstaat bij tachtig jaar bevrijding, blijft één oorlog vaak op de achtergrond: de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië.
Terwijl in Nederland op 5 mei de bevrijding wordt gevierd, eindigt de oorlog in de kolonie pas op 15 augustus 1945; ver van het vaderland, maar met meer dan 300.000 Nederlanders nog diep in oorlog. Toch wordt deze geschiedenis structureel vergeten, gemarginaliseerd of gebagatelliseerd. De NPO Doc 'Jan Brokken zijn oorlog' brengt daar verandering in.
Schrijver Jan Brokken vertelt in deze documentaire het verhaal van zijn eigen familie. Zijn ouders en twee oudere broers overleefden ruim drie jaar in Japanse interneringskampen op Sulawesi. Eén op de zes mensen overleefde deze kampen niet. Velen stierven aan honger, uitputting, mishandeling of ziektes. Maar bij terugkeer in Nederland werden zij nauwelijks erkend. 'Ach, bij jullie viel het toch wel mee? Wij hadden de hongerwinter!' Het is een opmerking die Brokken in de documentaire herhaalt, met de wrange ondertoon van iemand wiens familie getekend werd door deze oorlog.
Jan Brokken werd pas ná de oorlog geboren. En toch was die oorlog in zijn jeugd voortdurend aanwezig. Hij groeide op tussen de scherven van een verleden dat zijn ouders diep had getekend. Zijn vader leed aan een oorlogstrauma, gebruikte veel medicatie en dronk. Als kind moest Jan samen met zijn moeder zijn vader naar bed tillen als hij, onder invloed van pillen en drank, op de vloer lag. 's Nachts hoorde hij zijn vader schreeuwen van de nachtmerries.
Ook de broers van Brokken droegen het trauma met zich mee. In hun volwassen leven veroorzaakten de spanningen een breuk: ze zagen elkaar nooit meer terug. 'De oorlog bleef rondspoken in ons huis', zegt Brokken.
De documentaire volgt Brokken op een persoonlijke reis terug naar Sulawesi, naar de plekken waar zijn familie gevangen zat. Wat betekent het om na de oorlog geboren te worden in een gezin dat nog altijd in oorlog leeft? En waarom heeft Nederland zo lang gezwegen over deze kant van de geschiedenis? Deze documentaire legt niet alleen het persoonlijke verhaal van een schrijver bloot, maar ook een nationaal vergeten hoofdstuk.
'NPO Doc: Jan Brokken zijn oorlog', maandag 11 augustus om 22.10 uur bij Omroep MAX op NPO 2.
