De zomer van Canvas: 'Top Gear'
'Top Gear' is een informatief, amusant, grensverleggend en politiek volkomen incorrect auto- en motormagazine van de BBC waarin Jeremy 'Jezza' Clarkson, Richard 'Hamster' Hammond en James 'Captain Slow' May alles testen waar een motor in zit en als kwajongens onder elkaar plankgas geven op zoek naar allerlei automobiele avonturen. Canvas start meteen in overdrive met een spectaculaire special over een reis door Botswana en schakelt dan over in 10de versnelling, i.c. de tiende reeks afleveringen.
H
et populaire Britse autoprogramma 'Top Gear' is in Groot-Brittannië al aan zijn tiende seizoen toe, maar het heeft nog niets van zijn glans verloren. Dat werd wel heel duidelijk toen 'Top Gear'-presentator Richard Hammond in september 2006 een bijna fatale crash maakte. De man werd in het ziekenhuis zowat bedolven onder de bloemen en op de website van het programma lieten maar liefst 11.000 fans een steunbetuiging achter.
De meeste autoprogramma's zijn gebaseerd op hetzelfde voorspelbare format, maar dat geldt niet voor 'Top Gear'. Het Britse autoprogramma wordt aan elkaar gepraat door Jeremy Clarkson, Richard Hammond en James May, drie mannen tussen de 39 en de 48 die nooit helemaal volwassen zijn geworden. De drie hebben het niet over de bandendruk of de nokkenas van de auto's die ze bespreken, maar ze dwingen de wagens wel tot het uiterste om te zien wat ze waard zijn.
'Top Gear' brengt een combinatie van degelijke informatie met stunts, uitdagingen en veel humor. Het Britse publiek weet dat te appreciëren, want wekelijks stemmen miljoenen kijkers af op het programma. Veertig procent daarvan zijn vrouwen. 'Top Gear' bevat immers niet alleen genoeg blinkend chroom om echte autoliefhebbers te bekoren, de schalkse humor en het aanstekelijke enthousiasme van de presentatoren zorgt ervoor dat ook de vrouwelijke helft van de bevolking aan het scherm gekluisterd zit.
Groot was daarom de ontzetting van de kijkers toen Richard Hammond in september 2006 crashte tijdens een testrit. Hammond reed 463 km/u in een met straalmotoren aangedreven Vampire toen de rechtervoorband van de wagen het begaf. Hoewel de wagen vervolgens twee keer overkop ging, overleefde Hammond de crash. Op de vraag wat er met 'Top Gear' gebeurd zou zijn als Hammond er het leven bij was ingeschoten, antwoordde Jeremy Clarkson in The Sun: 'Twee jaar geleden hebben Richard Hammond, James May en ik afgesproken wat we zouden doen als iemand van ons zou sterven bij het maken van 'Top Gear'. We hebben toen beslist dat na het slechte nieuws van het overlijden in de volgende aflevering het eerstvolgende woord 'anyway' zou moeten zijn. Dus als de Hamster toch door de hemelpoort zou zijn gegaan, dan zou ik een somber gezicht hebben opgezet, verteld hebben dat Richard Hammond gestorven was en na een korte pauze zijn verdergegaan met 'Anyway, de nieuwe Jaguar...'.
De anekdote typeert de flegmatieke Clarkson, Hammond en May ten voeten uit; in 'Top Gear' voert humor de boventoon en wordt geen enkel taboe geschuwd. Het programma bekleedt dan ook een bijzondere positie binnen BBC. In tegenstelling tot BBC is 'Top Gear' allesbehalve politiek correct, maar het programma heeft binnen de zender zowat de status van een onafhankelijke republiek. De BBC haalt zich met de fratsen van Clarkson, Hammond en May de woede van verkeersveiligheidsorganisaties, milieuactivisten en moraalridders op de hals, maar ze blijft haar kip met de gouden eieren onvoorwaardelijk steunen. Bij klachten luidt het standaardantwoord van BBC dan ook dat de meeste kijkers 'vertrouwd genoeg zijn met de stijl en de toon van het programma om er geen aanstoot aan te nemen'.
Universeel gesmaakt
Het succes van 'Top Gear' is grotendeels te danken aan het feit dat het programma een heel breed publiek aanspreekt. Producer Andy Wilman zegt daarover: 'De avonturen spreken kinderen aan, die denken: Dat wil ik ook doen later! Het is niet zoiets als David Beckham of een formule 1-piloot worden; het gaat gewoon om drie mannen met bierbuikjes die in hun vuile overalls een tot een boot omgebouwde auto aan de praat proberen te krijgen in een bassin. Op dezelfde manier vermoed ik dat de papa's denken: Verdorie, ik moet morgen in een bank gaan werken en ik zou even goed dát kunnen doen met die jongens. En meisjes houden, geloof ik, wel van drie kerels die niets liever doen dan een beetje rond te klooien.
Dan richten ze zich tot hun vriend en zeggen: Kijk, dat ben jij precies wanneer je in je tuinhuis bezig bent. En wanneer op zondagavond moeders zien dat de hele familie zich rond de televisie verzamelt voor het programma, denken ze waarschijnlijk: Jezus, de hele familie is hier samen, hoe vaak gebeurt dat nog! Als een televisieprogramma dát gedaan kan krijgen, dan wil nog wel kijken.'
Presentator James May drukt het nog ietsje anders uit: 'Het werkt omdat we onszelf niet te serieus nemen. We nemen ons onderwerp serieus, maar we plaatsen het in een alledaagse context omdat wagens nu eenmaal deel uitmaken van die dagelijkse context, zelfs als je zelf niet rijdt. Bovendien houden we ons niet teveel bezig met gezondheid, veiligheid en politieke correctheid en dat soort dingen. Mensen schijnen dat verfrissend te vinden. Wij zijn het tegengif. Het programma gaat gewoon over drie kerels die wat rondklungelen en de dingen doen die veel mensen zouden doen als ze er de tijd, de middelen en de zin voor hadden.'
Dat 'rondklungelen' heeft de makers van 'Top Gear' overigens al talloze prijzen opgeleverd, waaronder een Emmy in 2005 voor 'Best Non-Scripted Entertainment Show.
'Top Gear', vanaf maandag 2 juni om 21.10 uur op Canvas.