Canvas brengt hommage aan Roger Raveel
'Bertha, ik wist niet dat gij zo goed kon tekenen', zeiden de klanten die in het winkeltje van zijn moeder naar de kunstwerkjes wezen. 'Ik heb dat niet gemaakt', zei moeder Raveel. ''t Is Rogeetje die het heeft gedaan.'
'Dat wordt zeker een artiest', zeiden de mensen in Machelen-aan-de-Leie dan. 'Roger Raveel is de nouvelle cuisine van de Vlaamse schilderkunst', zei Jan Hoet meer dan 70 jaar later.
Naar aanleiding van het overlijden van 'oude meester' Roger Raveel zendt Canvas op donderdag 31 januari om 17.10 uur een portret uit dat in 2002 werd gemaakt in de reeks 'Oude Meesters'. In de documentaire komt de kunstenaar zelf uitgebreid aan het woord. We zien hem ook aan het werk in zijn atelier en op archiefbeelden. Daarnaast zijn er getuigenissen van onder meer Jan Hoet, Zulma Raveel, Hugo Claus en Raoul De Keyser.
Roger Raveel werd in 1921 geboren in Machelen-aan-de-Leie. 'Van mijn grootvader heb ik het engagement geërfd, van mijn moeder de liefde voor literatuur en van mijn vader de zin voor creativiteit', zegt Raveel. Raveels vader, een man waarnaar hij zo vaak verwijst in zijn schilderkunst, werkte als arbeider bij 'De Bloemmolens' maar zat thuis de hele tijd te bricoleren. 'Roger, gij begrijpt mij', zei hij op zijn sterfbed. 'Met andere woorden: ook iemand die zich niet begrepen voelde', zegt Roger Raveel als eenentachtigjarige.
Als kind viel hij in een kuip vervuild water. 'Ik wilde in het water mijn spiegelbeeld beter bekijken', zegt hij. Hij hield er voor altijd een bronchitis aan over. De zieke jongen kon vaak niet naar school, maar dwong van zijn kameraden respect af door met een spiegeltje zelfportretten te maken. 'Zonder tekenen had hij een minderwaardigheidscomplex gekregen', zegt een jeugdvriend. Al wat hij zag, ving hij in een tekening of schilderij. Later ook in etsen en keramiek of glasramen. Soms in poëzie.
Groot was de invloed van de kunstenaar Malfait van wie hij tijdens de oorlogsjaren les kreeg op de Stedelijke Academie in Deinze. 'Hij heeft mijn blik verruimd', zegt Raveel. Malfait overtuigde Raveels ouders hun zoon in de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent te laten studeren. Van dan af zocht Raveel zijn eigen weg in het Vlaamse kunstlandschap. Hij brak met de tradities van zijn tijd, zijn schilderijen gingen stilaan deel uitmaken van de omgeving en de omgeving liep door in zijn schilderijen. Hij smeedde banden met kunstenaars als Hugo Claus.
In 1966 kreeg Raveel de kans om samen met zijn artistieke vrienden Etienne Elias, oud-leerling Raoul De Keyser en Reinier Lucassen muurschilderingen aan te brengen in de kelders van het kasteel van Beervelde. 'Daar heb ik de kans gekregen om zichtbaar te maken hoe ik dacht en voelde', zegt hij in de documentaire. Raveel is altijd een koppig nieuwe visionair gebleven. Hij wilde het leven in zijn werk en zijn werk stond in het leven. Hij vocht voor het milieu. Hij vocht voor het behoud van het Leie landschap, voor de Brugse zwanen. Met kunst. 'Mijn wapen', noemt hij dat. Aanvankelijk werd hij wat meewarig bekeken.
'Het is een geluk geweest dat hij in het begin van zijn carrière gesteund werd door jonge verzamelaars', zegt Roland Jooris, conservator van het in 1999 opgerichte Raveelmuseum. Raveel werd een van Vlaanderens meest gelauwerde kunstenaars; voor zijn werken worden hoge bedragen neergeteld. Luc Tuymans, gevierd schilder van de nieuwe generatie, noemt Raveel 'de enkeling die toch overblijft'.
Met getuigenissen van Jan Hoet, kunstkenner; Octave Scheire, biograaf Raveel; Luc Tuymans, kunstenaar; Roland Jooris, conservator Raveelmuseum; Camiel Simoens, jeugdvriend; Graaf Renaud de Kerchove de Denterghem; Jean-Michel Folon, kunstenaar; Guy Pieters, galeriehouder; Jan Saverys, kunstenaar; Zulma Raveel, echtgenote; Jean De Groote, kunstverzamelaar; André Goeminne, kunstverzamelaar; Hugo Claus, kunstenaar; Raoul De Keyser, kunstenaar.
'Portret Roger Raveel', donderdag 31 januari om 17.10 uur op Canvas.
