Eric Goens op zoek naar Vlaamse collaborateurs in Argentinië

woensdag 11 mei 2022

In de zesdelige documentaire reeks 'Bariloche' ontmoet Eric Goens kinderen en kleinkinderen van vergeten Vlaamse collaborateurs die na de Tweede Wereldoorlog naar Argentinië zijn gevlucht om er een nieuw leven te beginnen in Bariloche.

Dat bergstadje in de Patagonische Andes staat al decennialang bekend als schuiloord van oorlogsmisdadigers uit Duitsland, Oostenrijk en Italië, zoals Erich Priebke, Adolf Eichmann en Josef Mengele.


Minder bekend is dat ook een grote schare Vlaamse oorlogsmisdadigers haar toevlucht heeft gezocht in Bariloche. De reeks schetst het portret van een aantal van die Vlaamse collaborateurs en de erfenis die ze er achterlieten. Hoe gaan hun kinderen en kleinkinderen om met die loodzware familiale en vooral ideologische nalatenschap?

In elke aflevering komen één of twee verhalen aan bod. De persoonlijke getuigenissen worden aangevuld met unieke archiefbeelden en duiding door Argentijnse onderzoekers (zoals Abel Basti, Uki Goñi en Angel Vainstein) en Vlaamse experten (zoals Koen Aerts, Bruno De Wever en Nico Wouters). Zo vertelt Bariloche een boeiend, verrassend en onderbelicht stuk geschiedenis van de Vlaamse collaboratie.

''Bariloche' vertelt het verhaal van de vergeten collaboratie, van het kruim van de Vlaamse collaborateurs die in Argentinië decennia lang ongestoord hun leven hebben voortgezet zonder te verzaken aan hun ideologie', vertelt Eric Goens.

In de nasleep van de Tweede Wereldoorlog zochten tal van Vlaamse collaborateurs een veilige haven in ​ Argentinië. Oostfronters, oorlogsburgemeesters, maar ook nazigezinde kunstenaars of sporters op de vlucht voor een veroordeling en uitgespuwd in België, konden er bij gratie van de Argentijnse president Juan Perón ongestoord een nieuw bestaan opbouwen.

Het Beieren van de Andes
Bariloche, ook wel het 'Beieren van de Andes' genoemd, is zo’n schuiloord waar talloze Europese ballingen met een duister oorlogsverleden onder gelijkgezinden trouw konden blijven aan hun politieke idealen. De stad in het zuidwesten van Argentinië, tegen de grens met Chili, geniet al decennialang mondiale bekendheid als schuiloord van internationale geseinde oorlogsmisdadigers uit Duitsland, Oostenrijk en Italië. SS’er Erich Priebke heeft er tientallen jaren gewoond met zijn gezin; zijn collega-SS’er Adolf Eichmann had er een optrekje en zelfs de Engel des Doods, Auschwitz-dokter Josef Mengele, werd er verschillende keren gesignaleerd.

Gekleurd historisch besef
Kinderen en kleinkinderen van collaborateurs leven er vandaag nog altijd, vaak in onwetendheid over het precieze oorlogsverleden van hun ouders en opgevoed met een sterk gekleurd historisch besef. We gaan op bezoek bij deze vergeten Vlaamse achterblijvers in Argentinië. Hoe gaan zij om met hun familiale geschiedenis en beladen ideologische erfenis? Hoe groot blijft het verlangen naar eerherstel, naar een mogelijke terugkeer naar hun vaderland? Sommigen blijven halsstarrig vastklampen aan de ideologie en overtuiging van hun (groot)ouders. Anderen proberen te begrijpen wat hun ouders en grootouders heeft bezield en zoeken naar antwoorden.

Eric Goens: 'In Bariloche staat de tijd al meer dan een halve eeuw stil: de Vlaamse leeuw wappert nog altijd aan de huizen en elk familiefeest lijkt zo weggerukt uit een film van de jaren ‘40 en ‘50. Bovendien blijkt dat de Vlaamse filière de weg heeft geplaveid voor honderden Duitse en Oostenrijkse ​ oorlogsmisdadigers die dankzij de Vlaamse collaborateurs hun weg naar Zuid-Amerika hebben gevonden. Uit ons onderzoek blijkt namelijk dat een Belgische politicus jarenlang de spin in het web is geweest die in nauw overleg met de Argentijnse regering de vluchtroutes heeft uitgedokterd.'

Aflevering 1 - De Oostfronter en de Duitsgezinde verpleegster
Donderdag 12 mei

In een idyllische omgeving aan het meer van Bariloche met prachtig uitzicht op de besneeuwde bergtoppen van Patagonië zijn we te gast ten huize Reni Viaene. Op de Olympische Winterspelen van Grenoble in ‘68 was Reni de enige Vlaamse deelneemster, weliswaar skiënd voor haar geboorteland Argentinië. Zij werd in 1950 geboren als tweede dochter van het Vlaamse echtpaar in ballingschap Michel Viaene en Yvonne Bijnens.

Vader Michel vecht tijdens de Tweede Wereldoorlog als Oostfronter met het Duitse leger tegen de Russen in Stalingrad. Moeder Yvonne treedt op haar 19de als vrijwillige verpleegster in dienst het Duitse Rode Kruis. Na de bevrijding worden beiden door het Belgische krijgshof veroordeeld tot jarenlange gevangenisstraffen met verlies van hun burgerrechten. Yvonne zit haar straf uit, Michel duikt onder met valse papieren. Wanneer Yvonne in 1948 vrij komt, trouwt het koppel clandestien voor de kerk en vluchten ze naar Zuid-Amerika.

Na enkele omzwervingen bouwt het gezin Viaene-Bijnens in Bariloche een nieuw leven uit met een eigen succesvol kledingatelier. Niemand stelt hier vragen over het duistere oorlogsverleden van deze Vlaamse en andere Europese migranten. Meer zelfs: omringd door lotgenoten en gelijkgezinden nemen de Viaenes actief deel aan het openbare leven en blijven ze vasthouden aan hun oude ideologische overtuigingen. Hun kinderen krijgen een zeer onvolledige en gekleurde versie van de familiegeschiedenis mee.

Pas op het einde van haar leven schept Yvonne Bijnens in een aantal brieven aan haar kinderen en kleinkinderen wat meer klaarheid over haar collaboratie met het naziregime, haar verblijf in de gevangenis en het moeilijke afscheid van haar familie in België.

Met medewerking van Reni Viaene, Abel Basti (Argentijns journalist en auteur), Uki Goñi (Argentijns auteur en onderzoeker), Koen Aerts (historicus, professor en onderzoeker bij UGent en CegeSoma) en Bruno De Wever (hoogleraar geschiedenis UGent).

'Bariloche' is een productie van Bargoens voor Canvas.

​'Bariloche', vanaf donderdag 12 mei om 21.20 uur op Canvas en VRT NU.


TVvisie Extra



Onze apps

Download onze app op de Google Play Store Download onze app in de App Store

Meest recente

Multimedia SPOTLIGHT

Kijktip van de dag

'Vive le Vélo, Leve de Ronde' - Karl Vannieuwkerke (Eén)

Dagelijks ontvangt Karl drie gasten aan zijn tafel in de Vlaamse Ardennen om te praten over hun passie voor de koers en 'Vlaanderens mooiste'. Sammy Neyrinck duikt in de sfeer van de Ronde voor dagverse reportages uit het peloton. En iedere dag is er ook een portret van een spilfiguur uit de rijke Ronde-geschiedenis.

'Vive le vélo, leve de Ronde', om 22.10 uur op VRT 1.

Dossiers

NU en STRAKS op tv

volledige TVgids
  • 12:30
    Blokken
    00:55
    VRT NWS laat
  • 12:30
    Lentebeelden
    23:50
    Nachtlus
  • 12:30
    GameKeepers
    21:00
    Geen uitzending
  • 12:25
    Milo
    01:10
    Geen uitzending
  • 12:40
    Achter gesloten deuren
    01:30
    Geen uitzending
  • 12:30
    Geen uitzending
    02:00
    The Big Bang Theory
  • 10:05
    Geen uitzending
    01:15
    Stargate SG-1
  • 12:20
    All Saints
    00:50
    Offspring
  • 10:00
    Joe
    00:55
    Geen uitzending
  • 11:50
    De Tafel van Gert
    01:40
    Big Brother
  • 12:15
    NCIS
    01:00
    Friends
  • 12:30
    Borderforce USA: The Bridges
    00:20
    Hawaii Five-0
  • 12:25
    Love Island
    00:35
    The Block NZ: On Point
  • 12:15
    Aurora Teagarden Mysteries: Honeymoon Honeymurder
    00:40
    Castle
  • 12:00
    Wijzer Wonen
    21:30
    Herhalingslus
  • 12:43
    Roger
    00:00
    Je Kijkt Naar De Sterren
  • 12:20
    Ainsley Eats The Streets
    00:55
    Ware Delicatessen
  • 11:20
    Eredivisie
    22:00
    Wordt aangekondigd
  • 12:10
    Death in Paradise
    00:20
    Silent Witness
  • 12:15
    Ongehoord Nieuws
    00:23
    De Avondshow met Arjen Lubach
  • 12:35
    NOS Journaal
    00:17
    Nieuwsuur
  • 12:46
    Zin in Zappelin
    00:53
    De Avondshow met Arjen Lubach