'NCRV Dokument': Kwetsbaar begin

E

lk jaar worden in Nederland zo'n 200.000 baby's geboren. Vierduizend van deze kinderen komen terecht in een van de tien Neonatologische Intensive Care Units die Nederland rijk is.

Volgens het Nederlandse medische protocol is een kind levensvatbaar vanaf 25 weken zwangerschap. Men gaat ervan uit dat pasgeborenen die jonger zijn dan 25 weken, als ze toch in leven worden gehouden, uiteindelijk geen kwaliteit van leven hebben. Deze kinderen ontwikkelen vaak zeer ernstige handicaps. Kinderen die voor de 25 weken termijn worden geboren, worden niet behandeld en sterven vaak, zo humaan mogelijk, in de verloskamer. In 2005 hebben neonatologen van het Universitair Medisch Centrum Groningen een protocol opgesteld. Dit vermeldt de zorgvuldigheidseisen waaraan voldaan moet worden in die gevallen waarbij actieve levensbeëindiging bij pasgeborenen overwogen wordt. Alle neonatologie centra in Nederland hebben dit protocol aanvaard.

Het Nederlandse protocol leidde in het buitenland tot heftige kritiek. Het Vaticaan reageerde furieus. 'Moord volgens protocol', 'de creatie van een superieurras' schreeuwden de koppen op de voorpagina's van de Italiaanse en andere buitenlandse dagbladen. De Italiaanse minister van Parlementaire Zaken Giovanardi zei dat 'Hitler's gedachtegoed en zijn naziwetten terug waren in Europa', en dat er 'via de Nederlandse euthanasiewetgeving gedebatteerd werd over het vermoorden van zieke kinderen'.

Mark van der Hoeven is een van de zeven artsen van de afdeling Neonatologie van het Academisch Ziekenhuis Maastricht. Hij is zich bewust van het maatschappelijke spanningsveld waarin hij en zijn collega's zich bevinden: 'We kunnen veel, maar er zijn grenzen. Het staken van de behandeling, als blijkt dat de toekomst van het kind in het teken zal staan van een blijvende zware handicap, wordt altijd gedaan in overleg met het gehele team en de ouders. De beslissing moet gemotiveerd en eensgezind zijn.'

Keuzes (5 november)
Nigel wordt geboren op een leeftijd van 25 weken en 2 dagen. Meteen na de geboorte komt hij terecht in een couveuse waar hij wordt beademd. Na een hersenbloeding krijgt hij een herseninfarct. Nigel heeft stuipen en de neonatologen voorspellen de ouders dat hun kind met grote waarschijnlijkheid zowel motorisch als geestelijk blijvend zwaar gehandicapt zal zijn. De ouders houden zielsveel van hun pasgeborene, maar willen geen zwaar gehandicapt kind. Onder hoge tijdsdruk overleggen artsen,  verpleegkundigen en ouders over de beslissing om het leven van baby Nigel te beëindigen.

Acceptatie (12 november)
De moeder van Dyce (genoemd naar het Engelse woord voor dobbelsteen) ligt op de afdeling verloskunde. Ze is 26 weken zwanger en heeft een zwangerschapsvergiftiging. Het kindje in de baarmoeder groeit niet meer. De artsen kunnen de baby op kunstmatige wijze ter wereld brengen, maar een vroeggeboorte houdt een groot risico in op blijvende handicaps en een mogelijke vroege dood. De artsen overleggen met de ouders over de risico's. Als het kind uiteindelijk via een keizersnede ter wereld komt, wordt het onmiddellijk aan de kunstmatige beademing gelegd. De ouders van Dyce richten vanaf dat moment al hun hoop op het overleven van hun baby.

Toekomst (19 november)
De artsen zien het somber in, als de te vroeggeboren baby Luca een zware hersenbloeding krijgt. Tijdens een gesprek over de toekomst van hun kind, maken de ouders een onvoorwaardelijke keuze voor het leven van hun kind, ook als dit zwaar gehandicapt zal zijn. Maar wat betekent dit voor hun relatie, en voor toekomstige broertjes of zusjes? Neonatoloog Mark van der Hoeven van het Academisch Ziekenhuis Maastricht houdt zich bezig met de lange termijn gevolgen van een vroege geboorte. Jaren nadat de baby'tjes zijn ontslagen uit het ziekenhuis ziet hij te vroeg geboren kinderen met hun ouders terugkeren op de polikliniek. De ene keer is hij verheugd om te zien dat het kind volledig hersteld is van de lichamelijke trauma's. Maar de andere keer komen er vragen bij hem op. Hadden wij, als artsen, dit kind wel moeten behandelen? Wat hebben wij het kind en de ouders aangedaan? Volgens Van der Hoeven zijn dit de dilemma's van deze jonge tak van de geneeskunde, waarin veel kan, maar veel ook niet.

Documentairemaker Rob Hof ontving in 2007 de Zilveren Nipkow Schijf voor zijn 13-delige documentaireserie Sporen uit het Oosten. Voor NCRV Dokument maakte Hof onder andere de documentaireseries Regie over eigen leven en sterven en Uitbehandeld, maar niet opgegeven.

'Kwetsbaar begin' is een productie van Hof Filmproducties in opdracht van de NCRV.

'NCRV Dokument: Kwetsbaar begin', maandag 5, 12 en 19 november om 22.50 uur op Nederland 2.