Nieuw op Eén: 'Ten Oorlog. De Bevrijding van Vlaanderen'

Hij volgt het spoor van de soldaten die Vlaanderen bevrijd hebben en praat onderweg op zijn typische manier met de allerlaatste getuigen uit die bewogen periode.

De bevrijding lijkt eerst erg vlot te verlopen, maar loopt dan vast aan de Schelde. Het kost de geallieerden veel bloed, zweet en tranen om de toegang tot de haven van Antwerpen in handen te krijgen. Maar ook na de bevrijding volgen er nog maanden van angst en leed wanneer vliegende bommen terreur zaaien in onze steden.

De getuigenissen, herinneringen en ervaringen die Arnout vastlegt, zijn even aangrijpend als verrassend. Zowel bekende als minder bekende verhalen komen aan bod.

Naast de reeks is er ook een boek, met nog meer info, getuigenissen en veel foto's.

'Door met deze laatste getuigen te praten, voelde ik beter welk bloed er door mijn aderen stroomde, voelde ik me inniger verbonden met mijn grootouders en de oorlogsverhalen die in mijn familie de ronde deden. Hun geschiedenis is tenslotte ook mijn geschiedenis, hun verhaal werd wat meer mijn verhaal', vertelt Arnout Hauben.

De Tweede Wereldoorlog kennen we niet alleen uit de geschiedenislessen. Bijna allemaal hebben we ooit wel verhalen gehoord van onze ouders, grootouders of overgrootouders die de oorlog hebben meegemaakt. Daardoor leeft die oorlog ook een beetje door in ons: als een schrikbeeld dat ons moet waarschuwen om niet dezelfde fouten te maken, maar ook als toonbeeld van de moed en de kracht van onze voorouders.

'Oorlog gaat uiteraard over meer dan legers en soldaten die elkaar bekampen', zegt Arnout Hauben. 'Het gaat over mensen die in moeilijke en verwarrende tijden boven zich uitstijgen. Hoe vaak zeggen we niet over onze eigen ouders of grootouders dat ze anders zijn omdat ze de oorlog nog hebben meegemaakt, dat ze sterker en weerbaarder zijn? Tijdens mijn tocht ontmoette ik 75 jaar na datum de laatsten die nog overblijven van die supersterke oorlogsgeneratie. Het zijn mensen als mijn grootouders, die krachtig en optimistisch in het leven staan, maar in die paar jaar oorlog veel meer hebben meegemaakt dan ik waarschijnlijk in een heel leven. Door met deze getuigen te spreken, voelde ik ook beter welk bloed er door mijn aderen stroomde, voelde ik me inniger verbonden met mijn grootouders en de oorlogsverhalen die in mijn familie de ronde deden. Hun geschiedenis is tenslotte ook mijn geschiedenis, hun verhaal werd wat meer mijn verhaal.'

Voor Arnout vormt 'De Bevrijding van Vlaanderen' het sluitstuk van zijn 'Ten Oorlog'-project. Na reeksen over de internationale schaal van de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, en een aantal specials bleef hij deze keer dicht bij huis: 'Het heeft me de ogen geopend omdat mijn tocht het oorlogsleed zo tastbaar,  zichtbaar en hoorbaar maakte. In mijn DNA zit deze oorlog diep verankerd, net zoals in dat van mijn kinderen. Ik ben vast niet de enige die dat zo aanvoelt. Natuurlijk zijn er vrolijke verhalen over met bloemen versierde tanks en kussende meisjes en soldaten als het over de bevrijding gaat, maar die vrijheid werd ons zeker niet in de schoot geworpen. Dat weet ik nu wel zeker.'

Aflevering 1: De roes van de bevrijding
Arnout reist in het kielzog van de bevrijders van Vlaanderen. Begin september rukken de geallieerden in sneltempo op richting Brussel en Antwerpen. Het zijn onvergetelijke dagen van vreugde, hoop en feest. Maar op sommige plaatsen hangen de mensen enkele uren te vroeg de vlaggen buiten...

Arnout zijn tocht start aan de Frans-Belgische grens waar de geallieerden op 2 september 1944 het grensdorpje Rongy veroveren. Hij volgt het spoor van het Tweede Britse leger, waar ook de Brigade Piron deel van uitmaakt. Dat is een groep Belgische soldaten die in Normandië hebben meegevochten, België bevrijden en nadien ook strijden in Nederland. De bevrijding gaat gepaard met feest en vreugde. De bevrijders delen chocolade en sinaasappels uit en krijgen in ruil tomaten van de euforische bevolking. De verhalen van deze dagen zijn buitengewoon hoopvol: Vlaamse meisjes worden verliefd op de buitenlandse helden, triomftochten trekken door de Vlaamse straten en overal klinkt er muziek van bevrijdingsorkesten.

Maar de aftocht van de Duitsers verloopt niet altijd zonder problemen. Op enkele plaatsen houden de Duitsers nog lelijk huis. Arnout trekt verder naar Oudenaarde, waar de Duitsers in het nabijgelegen kasteeldomein Calmont enkele weken voor de bevrijding waren gestart met de installatie van een lanceerplatform voor hun beruchte V1-bommen. Er lagen een 80-tal V1-bommen klaar om afgevuurd te worden. Wanneer de geallieerden sneller dan voorzien Oudenaarde naderen, vinden de Duitsers er niets beter op dan al de bommen op te blazen. Het kasteel van Calmont wordt herleid tot een ruïne.

De opdracht van de geallieerden was duidelijk: zo snel mogelijk Antwerpen bevrijden en haar strategisch belangrijke haven veiligstellen. Arnout volgt hun route en houdt halt in Wijnhuize, een deelgemeente van Herzele in Oost-Vlaanderen. Op 3 september 1944 wordt er feest gevierd. Het hele dorp is samengekomen om de Engelse bevrijders te verwelkomen. Een nietsvermoedende groep terugtrekkende Duitsers botst op het kruispunt van Wijnhuize op de Engelsen en de feestvierende massa. Een vuurgevecht breekt uit en het hele kruispunt wordt vernietigd.

Op 3 september wordt Brussel bevrijd. Daarna vervolgen de bevrijdingstroepen hun weg richting Antwerpen. Arnout stopt aan het fort van Breendonk waar de Duitsers slechts enkele dagen voor de bevrijding de laatste gevangenen op treinen zetten richting naziconcentratiekampen in Duitsland. Arnout eindigt het eerste deel van zijn tocht in Antwerpen. Op 6 september 1944 nemen de geallieerden de strategische haven van Antwerpen in.

Enkele laatste getuigen in de eerste aflevering:

Jean Martial, 97 jaar
Jean Martial maakt tijdens de Tweede Wereldoorlog deel uit van de Belgische Brigade Piron. Hij komt via Rongy België binnen op 3 september 1944 en maakt de bevrijding van Brussel vanop de eerste rij mee. Tijdens de bevrijdingsfeesten in Brussel leert hij zijn echtgenote kennen.

Denise Leyman, 94 jaar
Denise Leyman woonde 75 jaar geleden op het kasteeldomein  Calmont in Kluisbergen. Ze is de dochter van de tuinman van het kasteel. Wanneer de Duitsers de kasteelheren van het domein verdrijven om er een lanceerinstallatie voor V1-bommen te bouwen, mogen de tuinman en zijn gezin in het bijgebouw blijven wonen. Zo ziet ze de Duitsers de V1-bommen aanvoeren en is ze ook niet ver uit de buurt wanneer de Duitsers op 3 september 1944 besluiten  hun voorraad V1-bommen op te blazen.

José (Josepha) Velge, 83 jaar
José is 7 jaar oud wanneer haar vader op zijn radio hoort dat de bevrijders op komst zijn. Ze rept zich met haar vader naar de grote markt van Antwerpen waar een uitzinnig feest losbarst wanneer de eerste tanks de markt oprijden. Als dochter van een Britse moeder kan zij de bevrijders in hun taal verwelkomen. Voor ze het weet, hijst een soldaat haar op een tank om haar vol op de mond te kussen.

'Ten Oorlog. De Bevrijding van Vlaanderen' is een programma van De chinezen voor Eén.

'Ten Oorlog. De Bevrijding van Vlaanderen', vanaf maandag 6 april om 20.40 uur op Eén en VRT NU.