NTR-Podcast 'Het Verhaal: De pianist met één hand'
Hoe kan je een pianist met één hand zijn? Deze podcast gaat over twee pianisten die beiden middenin hun carrière, (het gebruik van) hun rechterhand verliezen: Paul Wittgenstein zo'n honderd jaar geleden aan het front in de Eerste Wereldoorlog, en Folke Nauta nu, door een neurologische aandoening.
Presentator Lex Bohlmeijer neemt je mee in dit wonderlijke verhaal, waarin een familiegeschiedenis, de muziekgeschiedenis en de wereldgeschiedenis samen smelten in een inspirerende vertelling. Over doorzetten, en uitgerekend schoonheid vinden in het ongeluk wat je treft. Over hoe de muziek van de pianist met één hand toen, een eeuw later de andere pianist met één hand nu, inspireert tot concerten, albums en zelfs nieuw gecomponeerde muziek. Deze podcast komt voort uit Het Wittgensteinproject, een initiatief van het Prisma Trio.
'Je kunt geen wonderen verrichten, maar je kunt een heel eind komen', aldus Paul Wittgenstein, over het spelen met één hand. De broer van de later echt beroemd geworden filosoof Ludwig Wittgenstein, debuteert in 1914 als pianist in Wenen. Maar niet lang daarna vecht hij mee in de Eerste Wereldoorlog, en raakt vrijwel direct zijn rechterarm kwijt bij Lviv. Het Russische leger neemt hem krijgsgevangen. Einde carrière als pianist? Niet voor Wittgenstein, die zichzelf op een houten kistje met alleen zijn linkerhand piano leert spelen, in Siberië. Na de oorlog wendt hij, als steenrijke telg van een staalmagnatenfamilie, zijn fortuin aan om opdrachtwerken te laten schrijven voor alleen de linkerhand.
Toen pianist Folke Nauta door een aandoening aan de rechterhand als linkshandig pianist verder moest, vond hij in Wittgenstein een lotgenoot en voorbeeld. Ook hij zette door met onvoorstelbare volharding. Folke traceerde in Oostenrijkse en Engelse archieven de originele handschriften uit Wittgenstein’s bibliotheek, met diens woeste aantekeningen er nog in. Het zijn laat-romantische werken van destijds beroemde componisten als Franz Schmidt, Josef Labor en Hans Gál. Hun muziek is beeldschoon, maar lijdt onder onbekendheid en verdient revanche.
'Het was echt een schatkist, die Folke had gevonden', aldus Michiel Weidner, cellist van het Prisma Trio, waarmee nu alle werken integraal worden opgenomen en uitgevoerd.
In vijf afleveringen ontrafelt Lex Bohlmeijer de erfenis van Paul Wittgenstein: de zoektocht van Folke Nauta, de muzikale betekenis en de geschiedenis van de getroebleerde familie Wittgenstein.
De podcast is te beluisteren via Het Verhaal | NPO Klassiek (nporadio4.nl).
