Nieuw op Canvas: Jan Leyers met 'De Weg naar het Avondland'
'De weg naar het Avondland' is een nieuwe 11-delige reis- en cultuurreeks waarin televisiemaker, muzikant en filosoof Jan Leyers vanuit Ethiopië naar Europa reist: van de wieg van de mensheid naar het Avondland. Tijdens zijn tocht wordt hij geconfronteerd met mensen en culturen die heel andere waarden en normen hanteren dan wij. Ze hebben ook een uitgesproken mening over de Westerse cultuur. Zo houdt 'De weg naar het Avondland' Jan en de kijkers een spiegel voor van onze eigen samenleving.
Het Westen heeft zichzelf altijd als het hoogtepunt van beschaving en cultuur gezien. Maar dat zelfvertrouwen lijkt vandaag te wankelen. De westerse idealen – individuele vrijheid en gelijkheid, geloof in de suprematie van de rede en de zegeningen van wetenschap en technologie – zijn niet langer vanzelfsprekend. Meer nog: voor velen zijn ze de oorzaak van de problemen waar het Westen een patent op lijkt te hebben: verzuring en zinloos geweld, doorgeslagen materialisme en consumentisme, depressie en vereenzaming. Wat rest er nog van de zekerheden die ons zo lang zonder omkijken hebben voortgestuwd? Zijn we nog toonaangevend en aantrekkelijk in de ogen van andere culturen? Gelooft het oude continent nog in zichzelf of is het levensmoe?
Met dit vraagstuk in zijn rugzak trok Jan Leyers eropuit: van Ethiopië naar Europa, dwars door Soedan, Egypte, Israël, Turkije, Armenië en Georgië, Rusland, Oekraïne, Polen, Duitsland en Nederland. Een lange reis, waarbij hij erachter kwam dat de waarden die het Westen hoog in het vaandel voert, in andere delen van de wereld totaal niet belangrijk zijn. Hij komt in samenlevingen waar het belang van de groep nog voorgaat op de rechten van het individu, hij ontmoet mensen voor wie vooruitgang iets anders betekent dan voor ons. De serie biedt de kijker zicht op een veranderende wereld en houdt hem tegelijk een spiegel voor: waar komen we vandaan? En, belangrijker nog: waar gaan we naartoe?
Het Avondland is een oude benaming voor het continent Europa. Vanuit het Midden-Oosten gezien komt de zon namelijk op in Azië en gaat ze onder in Europa. En het woord Europa zou van het Fenicische ‘ereb’ komen, dat ‘avond’ betekent.
Jan Leyers (° 1958) is met zijn reis niet aan zijn proefstuk toe. In 2002 maakte hij zijn eerste reisreeks: 'De schaduw van het kruis', waarin hij met de motor het traject van de eerste kruistocht volgde. Het was meteen een schot in de roos, want het programma werd door de Vereniging van de Vlaamse Televisiepers bekroond als het 'Beste Televisieprogramma' van 2002. In 2003 volgde 'De droom van Ludwig', een reisreeks over nieuwe Europese lidstaten. In 2007 maakte Jan 'De weg naar Mekka', een bijzonder succesvolle en hoog gewaardeerde reeks over een reis door de moslimwereld richting Mekka én over de vele gezichten van de islam. Het programma werd zowel door de Vlaamse Televisie Academie als de Vereniging van de Vlaamse Televisiepers uitgeroepen tot het 'Beste Informatieprogramma' van 2007.
Ook naast zijn reisreeksen heeft Jan Leyers een bijzonder parcours afgelegd. Na een succesvolle muzikale carrière (met Soulsister en solo) maakte hij in het najaar van 1998 zijn debuut als televisiepresentator in 'De geknipte gast' op TV1. De zomer daarop volgde 'De zeven hoofdzonden' op Canvas. In 2002 werd Jan ook presentator/moderator van 'Nachtwacht', het culturele praatprogramma van Canvas.
Op Eén presenteerde Jan Leyers twee zomers lang de talkshows 'Zomer 2005' en 'Zomer 2006.' In 2008 en 2009 was Jan samen met Leon Verdonschot ook gastheer van twee reeksen van 'Iets met boeken', het boekenprogramma van Canvas en VPRO.
Aflevering 1: Ethiopië – vrijdag 7 januari
'De weg naar het Avondland' begint in Ethiopië, de wieg van de mensheid.
In Addis Abeba bezoekt Jan het Nationaal Museum van Ethiopië waar de overblijfselen van onze verste voorouders worden bewaard. De spectaculairste vondst is het skelet van Lucy, een vrouw die meer dan drie miljoen jaar geleden door de Ethiopische savanne dwaalde en volgens wetenschappers één van de belangrijkste schakels in de evolutietheorie vormt. Tot zijn verbazing stelt Jan vast dat de gids van het museum en een groep aanwezige studenten helemaal niet in de evolutietheorie blijken te geloven en bij het creationisme zweren.
Jan trekt het gebied van de Afar binnen, de meest ruige en onherbergzame streek van Ethiopië. Hij ontmoet een Afarfamilie die nog steeds leeft zoals onze verre voorouders leefden, in kleine gemeenschappen van een paar tientallen mensen. Hun kostbaarste bezit zijn hun dieren.
De volgende ochtend arriveert Jan aan het zoutmeer van de Danakil, officieel de heetste plek van de wereld. Bij een temperatuur van 46 graden Celsius en zonder enige vorm van beschutting hakken zoutwerkers grote plakken zout uit de grond. Verder van de westerse beschaving kan je nauwelijks komen, en toch stuit Jan in de zoutvlakte van de Danakil op toestanden die hem als westerling heel vertrouwd overkomen.
Jan bezoekt het Ethiopische bergstadje Bekoji. Bekoji heeft een unieke kwaliteit: nergens anders ter wereld worden zoveel hardloopkampioenen geboren. Kenenise Bekele, Derartu Tulu, Haile Gebreselassie, … Allemaal begonnen ze hun carrière op de piste van Bekoji. De jonge hardlopers trainen in het zicht van de Ethiopische bergen. Ze dromen ervan om een internationaal atletiekkampioen te worden en zo aan de armoede te ontsnappen.
Aan het eind van de aflevering bezoekt Jan Lalibella, één van de heiligste plaatsen van Ethiopië. Hij gaat naar de zondagsmis en ziet dat de mensen daar een devotie uitstralen die hij rond een katholieke kerk nog nooit heeft gezien. Diezelfde dag treedt een priester in het huwelijk en dat wordt uitbundig gevierd in de hele stad. Tussen de dansende collega’s van de priester leert Jan dat de Ethiopische kerk over het celibaat heel eigen regels heeft. Op het trouwfeest ontmoet hij de jonge priester Mulu, die goed beseft wat hij zou verliezen als de moderniteit hier haar intrede zou doen.
'De Weg naar het Avondland', vanaf vrijdag 7 januari 2011 om 20.40 uur op Canvas.
