'Factcheckers': Hoe gemakkelijk kunnen minderjarigen sigaretten en vapes kopen?
Britt Van Marsenille, Jan Van Looveren en Thomas Vanderveken bundelen vanaf dinsdag opnieuw de krachten voor het zesde seizoen van 'Factcheckers'. Acht afleveringen lang zullen ze feit van fictie onderscheiden.
Verwacht dus nog meer diepgravend onderzoek, straffe experimenten en verrassende testen.
In de eerste aflevering onderzoeken Jan, Britt en Thomas of minderjarigen (elektronische) sigaretten kunnen kopen. Die verkoop is bij wet verboden, maar blijkt uit hun praktijktest dat alle winkeliers zich ook aan dit verbod houden? Verschillende artikels beweren dat sommige autobanden niet veilig genoeg zijn, ook al zijn ze toegelaten op de Europese markt. Thomas zoekt uit wat hier van aan is. En Britt wil te weten komen of er echt plastic in kartonnen bekers zit en of dat gevaarlijk is voor de gezondheid.
Factcheck: (Elektronische) sigaretten kopen, is kinderspel voor minderjarigen
Sinds 1 januari 2025 is de verkoop van wegwerpvapes in België verboden. Ons land was ook het eerste in Europa om zo’n verbod uit te vaardigen. Naar een reden hiervoor is het niet lang zoeken. Uit verschillende onderzoeken blijkt namelijk dat dit soort elektronische sigaretten vooral bij jongeren populair is. Hoewel de verkoop van tabaksproducten en vapes aan minderjarigen verboden is, slaagden veel jongeren er blijkbaar toch in om wegwerpvapes te kopen. Deze vapes zijn volgens wetenschappers bovendien een opstapje naar het roken van tabak en omdat de federale overheid de strijd wil opvoeren tegen roken, mogen wegwerpvapes voortaan dus niet meer verkocht worden.
Een dergelijk verbod geldt evenwel nog niet voor navulbare vapes, voor navullingen of voor 'klassieke sigaretten'. Uiteraard mag ook geen enkele winkelier deze producten verkopen aan minderjarigen. Maar omdat hetzelfde gold voor wegwerpvapes – en dat verbod blijkbaar niet nageleefd werd – kan men zich de vraag stellen of een verbod enkel voor wegwerpvapes volstaat om jongeren te verhinderen e-sigaretten te roken.
Het is alleszins een vraag die Jan, Britt en Thomas zich ook stellen. In de eerste aflevering van het nieuwe seizoen nemen ze de proef op de som en schakelen ze 6 minderjarigen in, kinderen die 14, 15, 16 en 17 jaar oud zijn. Lukt het deze jongeren om verboden producten te kopen?
Jan Van Looveren: 'Ik weet dat het een cliché is, maar een goede gezondheid is echt het grootste geschenk dat je kunt krijgen. Als ik zie hoe vapen op YouTube en TikTok wordt gepromoot, voel ik mij misselijk. Als ik dan van een gerenommeerd longarts hoor hoe schadelijk elektronische sigaretten kunnen zijn, word ik nog bozer. Maar ik werd pas echt heel boos toen ik de reactie van een verkoper hoorde toen een van onze jongeren een vape wilde kopen.'
Factcheck: Het bandenlabel toont duidelijk hoe veilig je banden zijn
Volgens een Europese verordening moet elke autoband die sinds 2012 op de Europese markt verkocht wordt, voorzien zijn van een bandenlabel. Het moet de consument in staat stellen om op een eenvoudige manier belangrijke informatie te checken over een band. Via dat label, dat in 2021 nog een update kreeg, zou je snel te weten kunnen komen welke invloed een band heeft op het brandstofverbruik. Ook de geluidsproductie en de remafstand van een autoband bij regenweer zijn af te lezen van zo’n bandenlabel.
Als consument zou je dankzij dit bandenlabel dus heel gemakkelijk een veilige band moeten kunnen kopen, een band dus die een korte remafstand garandeert. Toch beweren heel wat artikels dat er een pak onveilige banden te koop zijn. Er zijn zelfs bronnen die stellen dat sommige banden helemaal niet verkocht zouden mogen worden, ook al dragen ze een bandenlabel.
Is het bandenlabel dan toch niet te vertrouwen of overdrijven die artikels? Thomas zoekt het uit met een undercoveractie bij bandencentrales en hij onderwerpt enkele banden op een autoparcours aan een praktijktest.
Thomas Vanderveken: 'In bandencentrales werden we om de oren geslagen met alle mogelijke letters. Je zou verwachten dat je daar deskundig advies krijgt, maar ik had het gevoel dat de verkopers elk hun eigen interpretatie gaven aan het bandenlabel.'
Factcheck: Warme drank uit papieren bekers kan de gezondheid schaden
Er circuleren heel wat video’s op YouTube en TikTok waarin beweerd wordt dat papieren bekers best veel plastic bevatten. Die plastic zou ervoor zorgen dat de papieren bekers niet gaan lekken. Dat klinkt ook best aannemelijk, maar tegelijk fronsen er ongetwijfeld heel wat mensen de wenkbrauwen bij het horen dat er net plastic zit in papieren bekers.
Bovendien staat er in veel artikels te lezen dat de plastics in dit soort bekers gevaarlijk zouden zijn voor de gezondheid. Dat is toch een straffe bewering en precies daarom zoekt Britt uit wat hiervan aan is. Ze laat een verzameling bekers onderzoeken in een laboratorium. Kloppen de beweringen dat deeltjes plastic in dit soort bekers vrijkomen wanneer je er een warme drank zoals koffie of thee uit drinkt? Slik je die deeltjes ook in? En hebben die daadwerkelijk een schadelijk effect op de gezondheid? Het antwoord op al deze vragen kom je te weten in de eerste aflevering van het zesde seizoen van 'Factcheckers'.
Britt Van Marsenille: 'Ik heb een papieren beker een half uur lang in een bokaal met ontstopper laten staan. De ontstopper heeft al het papier weggevreten. En wat ik toen te zien kreeg, daar ben ik toch van geschrokken.'
'Factcheckers', dinsdag 18 februari om 20.40 uur op VRT 1 en VRT MAX.
