'Koppen' (Eén) over de kick van het spuiten

<

STRONG>Zwanger en uitgestoten
De directeur en de onderdirecteur van een Mechelse school krijgen klappen omdat ze een zwanger meisje van de Turks-Assyrische gemeenschap in bescherming hebben genomen *** Koppen slaagde er in te praten met twee Assyrische jongeren over hun normen en waarden *** Een verrassende maar soms harde confrontatie over God, huwelijk en familie-eer.

Een maand werkonbekwaamheid en de schrik van hun leven. Dat hielden de directeur en onderdirecteur van de Mechelse middelbare school de Ham over aan een gesprek met de vader en de broer van een Turkse leerlinge van de school. Het meisje was zwanger geworden, en had de hulp van de directie gevraagd. Zelf durfde het meisje haar ouders niet in te lichten, want ze is lid van de zéér gelovige gemeenschap van christelijke Assyriërs. Een hechte gemeenschap waar god, de familie en het huwelijk centraal staan. Het gesprek tussen de directie en de familie liep uit de hand: er vielen rake klappen en de directie werd met de dood bedreigd.

Koppen ging op zoek naar een verklaring bij de Assyrische familie Sagman in het Mechelse. Een unieke inkijk in een hechte gemeenschap waar de familie-eer het hoogste goed is. Zoon Israël is 21 en student theologie. Hij wil binnen enkele jaren voorganger, zeg maar priester, van de gemeenschap worden. Israël begrijpt de reactie van de vader en broer maar al te goed: 'De Belgen zien het zwangere meisje als slachtoffer. Maar dat is fout: de vader is het slachtoffer. De dochter heeft een fout begaan, maar de vader moet lijden. Dat kan niet.' Daarom is er volgens Israël maar één oplossing: 'Zeker als de vader van het kind iemand van buiten de gemeenschap is, moet het meisje worden uitgesloten. Als we dat niet doen, geven we een verkeerd signaal. Dan heb je binnen de kortste keren veel méér meisjes die hetzelfde gaan doen. We moeten de groep beschermen.'

Zijn zus Elizabeth (17) is het volkomen eens met Israël. 'Wat het meisje heeft gedaan is een schande. Ze heeft haar ouders beledigd, en eigenlijk de hele gemeenschap.' In de Assyrische gemeenschap is seks buiten het huwelijk is een zware zonde. Dat de buitenwereld daar anders over denkt, vindt Elizabeth een probleem. 'Belgen zijn veel te losbandig. Jullie zijn zondig gekleed en gaan elk weekend uit. Ik mag dat niet van mijn ouders, maar ik vind dat niet erg. Ik heb respect voor mijn ouders en gehoorzaam ze dan ook.' Broer Israël valt haar bij: 'Jullie samenleving zet jongeren aan om zo vroeg mogelijk te beginnen aan relaties en seks. Terwijl je daar toch een zekere volwassenheid voor moet hebben.'

Directeur Herman Frooninckx, één van de slachtoffers van de vechtpartij, zet zich al jaren in voor de Assyrische gemeenschap van Mechelen, maar nu zit de schrik er goed in: 'De mensen begrijpen de ernst van de situatie niet. We hebben hier echt een moord verijdeld. Ik heb het meisje in bescherming genomen, goed wetende dat de situatie zou escaleren.'

Frooninckx wil de gemeenschap niet veroordelen, maar weet al langer dan vandaag dat de gemeenschap streng in leer is: 'Seksualiteit ligt heel gevoelig. Als een meisje tijdens de les godsdienst durft zeggen dat ze verliefd is, krijgt ze tijdens de les al sms-jes van haar broer. Dat ze een hoer is.' En als de familie-eer wordt aangetast, kan de situatie helemaal uit de hand lopen. Frooninckx: 'Al jaren gebeurt het onder onze neus: dat meisjes worden uitgesloten. En in sommige gevallen gebeuren er zelfs ergere dingen...'

Reportage: Lin Delcour en Tom Pardoen

Asbest kan uw gezondheid nog altijd schaden
Asbest maakt na een halve eeuw nog altijd doden **** De gevaarlijke stof zit in bijna één op de drie huizen die meer dan 10 jaar oud zijn *** Mensen die de gevolgen van asbest aan den lijve ondervonden hebben, getuigen in 'Koppen'.

'Mijn man Paul heeft zijn hele leven in Tisselt, in de buurt van de Eternit fabriek gewerkt als houthandelaar. 7 jaar geleden is hij gestorven aan longvlieskanker. Dat krijg je alleen als een asbestvezeltje in je longen terechtkomt'. Lutgarde van Buggenhout uit Tisselt is al 8 jaar weduwe. In Kapelle-op-den-Bos komen 11 keer meer longvlieskankers voor dan normaal. Niet toevallig is dat de plaats van de grootste asbestfabriek in Europa, die van Eternit. 'Eternit heeft mij het dierbaarste afgenomen, mijn man. Ik ben bijzonder boos'.

Longvlieskanker krijg je pas jaren na de besmetting. Soms blijft een persoon 40 jaar lang kerngezond. Neem nu Willy Vanderstappen, 58, een GROEN!-politicus die de asbestproblematiek door en door kent. Enkele maanden geleden krijgt ook hij longvlieskanker, 40 jaar nadat hij kort bij Eternit heeft gewerkt. 'Ik herinner mij in de jaren '60, de arbeiders die rechtstreeks met asbest werkten werden meer betaald dan anderen. Mijn conclusie is: Eternit heeft altijd geweten dat asbest – toen al – schadelijk was'.

Naar schatting komen er in ons land elk jaar 200 ongeneeslijke longvlieskankers bij. Asbest werd in ons land verboden in 1998. Tot dan werd het veel gebruikt als bouwmateriaal, in 1 op de 3 huizen wordt het gebruikt. 'In veel huizen vind je asbestcement, dat is vrij veilig. Alleen het onoordeelkundig verwijderen zoals stukslaan, boren, bewerken met een hogedrukreiniger kan een gevaar vormen. Daarvoor neem je best de nodige voorzorgsmaatregelen', zegt Bob Rottiers van de Vereniging van Asbestverwijderende Bedrijven.

Willy Vanderstappen heeft longvlieskanker gekregen maar wil niet bij de pakken blijven zitten. 'Ik wil uiteindelijk ook een positieve boodschap uitdragen. En dat we toekomstige slachtoffers kunnen vermijden. Nu wordt asbest vaak door particulieren zelf verwijderd omdat dat te veel kost. Een asbestsaneringsfonds, gespijsd door de overheid en de asbestindustrie zou de kosten voor de particulier moeten kunnen drukken'. De overheid beperkt zich voor particulieren vooral tot preventie. Deze week verspreidt ze een informatiefolder over de gevaren van asbest.

Reportage: Pascal Seynhaeve en Katrien Van der Slycken

De kick van het spuiten
De reiniging van graffiti kost de gemeenschap jaarlijks miljoenen euro *** Koppen vroeg zich af wat de kick precies is van het illegaal graffitispuiten *** Onze ploeg ging een nacht mee met graffers.

'Vanaf de eerste keer dat je graffiti spuit krijg je een rush. Het is een verslaving, je doet het voor de kick.' Voor de ene is het kunst, voor de andere vandalisme. Ondanks forse boetes en inspanningen van stadsdiensten, valt graffiti niet meer weg te denken uit het stadsbeeld. Koppen mocht een nacht lang enkele graffitispuiters volgen die elke week illegaal spuiten.

In 2005 werden meer dan 3000 feiten vastgesteld door de Politie. Bij de NMBS is er zelfs een speciale afdeling die zich bezighoudt met het opsporen van de daders. De NMBS besteedt jaarlijks 2,38 miljoen euro om illegale graffiti te verwijderen. 'Op een trein spuiten is het ultieme, dan ben je 100% alert. Want je moet vaak gaan lopen.'

Dat het ook fout kan lopen bewijst Jonathan Willaert. Enkele maanden geleden is hij opgepakt door de politie toen hij aan het taggen was, het illegaal spuiten van je naam op een gebouw. Hij kreeg een boete van 800 euro, maar kan die halveren als hij gedurende 6 maanden 2 uur per week graffiti opkuist voor de stad Brugge.

'Illegale graffiti is pure adrenaline'. 'Koppen' kon registreren hoe deze jongeren te werk gaan. 'Als je 's nachts gaat spuiten met je crew moet je goed uitkijken dat niemand je ziet.' 'Toch denk ik niet dat ik zou stoppen moest ik opgepakt worden. Ik vind niet dat we iets fout doen. Het is geen criminaliteit, maar kunst.'

Reportage: Thomas Van den Bossche, Lin Delcour en Liesbeth Roeder

Eindredactie: Wim Van Waesberghe
Presentatie: Annelies Van Herck

'Koppen', op dinsdag 5 december om 21.45 uur op Eén.