'Pointer' lanceert transmediaal project over geroofd Joods vastgoed in de Tweede Wereld
Datajournalistiek platform 'Pointer' (KRO-NCRV) lanceert een innovatief transmediaal project over de vastgoedboeken van de Duitse bezetter.
In de Tweede Wereldoorlog werden meer dan 7.000 Joodse panden en stukken grond onteigend en vervolgens door oorlogskopers buitgemaakt. In de zogenoemde 'Verkaufsbücher', die bewaard worden in het Nationaal archief, staan de transacties nauwkeurig beschreven. 'Pointer' onthult de komende weken de verhalen achter deze transacties. Waar in Nederland zijn deze huizen te vinden? Wat is er gebeurd met de huiseigenaren? En wat is de rol van gemeenten en notarissen geweest?
Het onteigenen van Joods vastgoed vormt een zwarte pagina uit de Nederlandse historie. Joodse Nederlanders moesten in 1941 vastgoed aanmelden bij de Niederländische Grundstücksverwaltung (NGV) zodat de bezetter precies kon zien welke panden eigendom waren van de Joodse gemeenschap. Terwijl Joodse burgers op transport werden gezet naar werk- of vernietigingskampen of ondergedoken zaten bij anderen, onteigende de NGV meer dan 7.000 panden en verkocht deze door aan onder andere louche ondernemers en vastgoedhandelaren.
De transacties werden beschreven in de 'Verkaufsbücher', een 18-deling administratief boekwerk. Het ligt bewaard in het Nationaal Archief in Den Haag. Sinds kort is alle informatie uit het boekwerk gedigitaliseerd en openbaar gemaakt. Reden genoeg voor Pointer om op zoek te gaan naar de verborgen verhalen achter deze data en deze relatief onbekende gebeurtenissen uit onze geschiedenis te onthullen.
Journalisten van 'Pointer' spraken met families van nabestaanden, deden archiefonderzoek en reconstrueerden verhalen van toen. Zo ontdekten ze dat notarissen meewerkten aan schimmige administraties, onderzochten of er compensatieregelingen worden aangeboden aan nabestaanden en vertellen ze de verhalen van mensen waarvan hun woning is onteigend uit onder meer Den Helder, Amsterdam en Breda.
René Sommer, eindredacteur van 'Pointer': 'We maken gebruik van de nieuwste digitale vertelvormen in dit project. Op een interactieve kaart kun je bijvoorbeeld als bezoeker zien of jouw woning in de Verkaufsbücher staat. Begin juni publiceren we een online reconstructie van de Joodse Houttuinen in Amsterdam waar veel woningen onteigend werden. Via een digitale wandeling ga je op zoek naar de verhalen van deze straat die inmiddels niet meer bestaat Daarnaast is er een speciale tv-uitzending op woensdag 27 mei, publiceren we diverse achtergrondartikelen en persoonlijke portretten op onze site en staat ons Instagram-kanaal vijf weken lang in het teken van ons onderzoek naar de vastgoedboeken met speciale content. Met onderzoeksplatform Follow the Money doen we daarnaast ook nog onderzoek naar de rol van Nederlandse notarissen bij de transacties die in de Verkaufsbücher staan.'
De uitzending van 'Pointer' over de vastgoedboeken is te zien op woensdag 27 mei om 21.05 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.
