'Broeders in Berlijn': Maarten en Vincent van Rossem onderzoeken invloed van Berlijnse Muur

Dertig jaar later blijkt de eenwording uitgegroeid tot een katalysator op zowel economisch als cultureel gebied: musea werden heringericht, in verval geraakte monumenten en huizenblokken werden opgeknapt, architectonische hoogstandjes verrezen en een heel nieuw regeringscentrum werd uit de grond getrokken. Maar ondanks deze vooruitgang sluimert de onvrede. Want niet iedereen kan aanhaken bij deze snelle en grote maatschappelijke ontwikkelingen. Het rechts-extremisme groeit en sommige bewoners van de voormalige DDR lijden aan ostalgie, een nostalgische hang naar oude communistische tijden.

In het vierluik 'Broeders in Berlijn' gaan Maarten en Vincent van Rossem op onderzoek: Wat heeft de val van de muur het land, zijn bewoners en Europa gebracht? Door ontmoetingen met de lokale bevolking en met hun eigen kennis van geschiedenis, architectuur en beeldende kunst proberen Maarten en Vincent de balans op te maken. Gaat het wel goed met Duitsland en de Duitsers?

Aflevering 1 Berlijn – Terugblik
De broers Maarten en Vincent van Rossem beginnen in Berlijn, waar ze bij restanten van de Muur terugkijken naar de bouw van die Muur en naar de periode van de Koude Oorlog. Ze spreken een voormalige Oost-Duitse die van de ene op de andere dag gevangen zat achter de Muur en haar geliefde in West-Berlijn niet meer kon bezoeken. Ook bezoeken ze een van de vele voormalige gevangenissen van de Stasi, de veiligheidsdienst van de DDR, waar zoveel Oost-Duitsers vast werden gezet en gemarteld wanneer zij uiting gaven aan onvrede over het communistisch regime. Maarten en Vincent bezoeken ook een modelwoning uit de DDR-tijd en moeten concluderen dat de Oost-Duitsers de woningbouw wel goed aanpakten. Heeft de DDR volgens hen verder nog iets positiefs nagelaten?

Aflevering 2 Leipzig
De oproer die leidde tot de val van de Muur begon niet in Berlijn, maar met stille protesten in Leipzig. Maarten en Vincent spreken een cameraman die in 1989 stiekem opnamen maakte van die protesten en die naar West-Duitsland smokkelde. Daar kwamen ze op tv, maar ook heel Oost-Duitsland zag hoe de protesten in het land groeiden.

Na de val van de Muur liep Leipzig leeg en verpauperde de stad. Maar dat is na dertig jaar totaal veranderd. De Van Rossems constateren dat Leipzig nu helemaal is opgeknapt en nu een van de snelst groeiende en hipste steden van Duitsland is. Het nieuwe Berlijn wordt de stad genoemd. Het is voor de broers dan ook bevreemdend om in deze nu zo bloeiende stad te spreken met Egon Krenz, de laatste communistische leider van de DDR, die nog altijd gelooft in het Oost-Duitsland van toen.

Aflevering 3 Dresden
Dresden, ooit een koninklijke stad, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog verwoest. In de DDR-tijd werd de stad deels herbouwd, maar dan in socialistische stijl. Sinds de val van de Muur is de herbouw opnieuw en grondig ter hand genomen en nu lijkt de stad weer in oude glorie herrezen. Misschien wel wat te veel oude glorie voor de Van Rossems. Maar bij de bevolking is de wond van het gedeelde en weer herenigde Duitsland nog diep. Maarten en Vincent proberen in gesprekken met inwoners van Dresden de heersende onvrede en de hang naar de DDR-tijd te verklaren. Was de Duitse hereniging een zegen voor alle Duitsers?

Aflevering 4 Berlijn – Vooruitblik
In Berlijn probeert men het verleden af te sluiten en vooruit te blikken naar de toekomst. Maarten en Vincent bezoeken het Holocaust Monument en de East Side Gallery, stenen getuigen van de nazi- en de communistische dictatuur. Ze nemen met verbazing en bewondering kennis van de modernste gebouwen die nu worden gebouwd op de plek waar ooit de Muur stond. De Van Rossems spreken ook een van de projectontwikkelaars, een voormalig Oost-Duitser en overtuigd communist, die straatarm begon na de hereniging en nu steenrijk is. Staat hij symbool voor de toekomst van Berlijn? Of begint de toekomst van Berlijn eigenlijk in de jaren twintig van de vorige eeuw, toen de stad het centrum was van wetenschap, cultuur en architectuur? De Van Rossems hebben daar zo hun eigen theorieën over.

'Broeders in Berlijn', 24 oktober t/m 14 november elke donderdag om 20.25 uur op NPO 2.