KRO-NCRV's 'Kruispunt': Uit liefde afgestaan

Of als er een meisje of jongen werd gewenst naast de eigen kinderen. Het was een goed bewaard geheim binnen de gemeenschap.

In 'KRO-NCRV Kruispunt' spreken drie weggegeven kinderen hier voor het eerst in het openbaar over en blikken terug op hun jeugd. Hoe is het om erachter te komen dat je tante eigenlijk je moeder is en je moeder je tante blijkt te zijn? Ze komen bijeen in een barak uit een van de woonoorden waar Molukkers in de jaren 50 werden gehuisvest. Als erfgoed, deel van de geschiedenis van ons land, staat de barak tegenwoordig in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem.

Willy Noija (1954) was op bezoek bij haar oom en tante in woonoord Schattenberg (Westerbork) toen ze hoorde dat haar tante haar moeder was. Willy was negen. Ze wist zich geen raad met deze verpletterende mededeling en voelde zich verscheurd tussen twee gezinnen. 'Ik kon het nooit goed doen. Niet bij mijn pleegmoeder, niet bij mijn echte moeder. Dan kwam ik in Westerbork, had mijn moeder commentaar op hoe mijn pleegmoeder me had aangekleed en vice versa.' Waar hoor ik bij? vroeg ze zich af. Een vraag die het leven van veel weggegeven kinderen tekent.

Ook dat van Pede Saija (1959), die als driejarig jongetje werd weggegeven aan de broer van zijn vader. Hij heeft er lang mee geworsteld, hoe goed en liefdevol zijn oom en tante ook voor hem zorgden. 'Ik was niet thuis in het ene gezin en eigenlijk ook niet in het andere. Je bent zo bezig ergens bij te horen dat je vervreemd raakt van jezelf.' In 2019 startte hij een project over weggegeven kinderen binnen de Molukse gemeenschap en kwam met lotgenoten bijeen onder de noemer: 'Akan masih sakit': Het doet nog steeds pijn.

Pijn is niet het eerste dat Nona Salakory (1950) voelt als ze terugdenkt aan haar jeugd. Ze werd als baby weggegeven aan de zus van haar vader, die geen kinderen kon krijgen en groeide op in een liefdevol gezin waarin ze alles mocht. Dat haar nichtje als twee druppels water op haar leek… daaruit trokken de twee hun eigen conclusie. Er werd niet over gepraat. Pas toen Nona 18 werd onthulde haar vader het familiegeheim: Nona en haar 'nichtje' bleken een eeneiïge tweeling te zijn. 'De echte saamhorigheid van tweelingen, die hebben wij niet. De verloren tijd hebben we nooit meer kunnen inhalen.'

Ondanks de grote impact die het weggegeven zijn op hun leven heeft gehad, zijn Willy, Pede en Nona ervan overtuigd dat het uit liefde is gebeurd. De liefde van het ene familielid voor het andere, de zorg voor elkaar; in de hechte Molukse gemeenschap spreekt het vanzelf. En dat is nog steeds zo, al zijn ze blij dat deze traditie, die hen zo ontwortelde, is verdwenen in de tijd. Uit liefde afgestaan, drie kinderen blikken als volwassene terug op hun jeugd.

'Kruispunt', maandag 11 oktober om 22.50 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.