Het Rijksmuseum en de slavernij in documentaire 'Nieuw Licht' op NPO 2

zondag 14 februari 2021

'Het Rijksmuseum moet zichzelf opnieuw uitvinden'. Met deze uitspraak vat Valika Smeulders, hoofd Geschiedenis van het Rijksmuseum, de belangwekkende opdracht samen, die in 2017 werd gestart en nu is voltooid.

Drie jaar lang zijn conservatoren op zoek gegaan naar de verhalen, die nooit werden verteld. De verhalen over de relatie tussen de kunstwerken en het Nederlandse slavernijverleden. De documentaire 'Nieuw Licht - Het Rijksmuseum en de slavernij' van Ida Does (Sporen van suiker) laat van dichtbij zien hoe pijnlijk en  bevrijdend zo’n proces kan zijn. Voor het eerst in zijn geschiedenis richt het museum de focus op slavernij in de koloniale periode in zowel Brazilië, Suriname en het Caribisch gebied, als in Zuid-Afrika en Azië.


Een speciaal samengesteld nieuw team – bestaande uit twee witte en twee zwarte conservatoren – duikt de  archieven in en bekijkt objecten in een totaal 'nieuw licht'. Zo concluderen ze dat de metalen halsbanden, die in het depot te boek stonden als 'hondenhalsbanden', zeer waarschijnlijk een ander doel dienden. Ook wijst onderzoek uit dat Rembrandts meesterwerken 'Marten en Oopjen' een onmiskenbare link hebben met het slavernijverleden, iets dat tijdens de spectaculaire aankoop 5 jaar geleden niet bekend was.

De conservatoren kijken ook met andere ogen naar objecten waar ze eerder al veelvuldig naar hebben gekeken. Zoals de kleine zwarte jongen tussen de dertig witte schutters in het 7,5 meter brede schuttersstuk van Van der Helst uit 1640. 'Waarom heb ik die jongen nooit eerder gezien', vraagt senior conservator Eveline Sint Nicolaas zich af. 'Hoe kan het dat je héél vaak langs hetzelfde schilderij kunt lopen, en toch iets niet kunt zien?' Ook zij wordt zich bij het samenstellen nog bewuster van haar eurocentrische manier van kijken en visuele bagage.

Regisseur Ida Does maakt in de documentaire voelbaar hoe het slavernijverleden nog altijd doorwerkt in onze huidige samenleving. De manier waarop we naar dat verleden kijken, is eindelijk aan het veranderen. 'De witte positie is niet de neutrale positie', zegt conservator Maria Holtrop. Maar ook binnen de gelederen van het Rijksmuseum blijkt men soms moeilijk van die witte positie los te komen. Nieuw licht laat persoonlijke kantelmomenten en interne discussies over de tentoonstelling zien: zelfs de meest doorgewinterde conservatoren erkennen dat ze tot dan toe een eenzijdig perspectief op de geschiedenis hebben gehad. In Nieuw licht zien we wat het betekent als een museum zichzelf opnieuw uitvindt. En als het perspectief eindelijk kantelt.

De '2Doc Nieuw licht - Het Rijksmuseum en de slavernij' is een coproductie van Memphis Features en NTR, in samenwerking met Het Rijksmuseum.

'2Doc: Nieuw licht - Het Rijksmuseum en de slavernij', maandag 15 februari om 20.25 uur bij de NTR op NPO2.


TVvisie Extra



Onze apps

Download onze app op de Google Play Store Download onze app in de App Store

Meest recente

Multimedia SPOTLIGHT

Kijktip van de dag

'Lili en Marleen' (foto: VTM - © DPG Media 2019)

Rik heeft het moeilijk nu hij weet dat het huwelijk van Nieke niet zal doorgaan en hij bovendien nog 'bompa' zal worden. Zowel hij als moeder Lisa gaan op zoek naar de geschikte bruidegom en vader voor Niekes kind. Zotte Raymond, de keuze van Rik, wordt door Ida en Lisa gekeurd, maar te licht bevonden. Moeder Lisa daarentegen verrast het hele gezelschap met haar voorstel.

'Lili en Marleen', om 19.55 uur op VTM.

Dossiers

NU en STRAKS op tv

volledige TVgids
  • 23:55
    Sporza: Baloise Ladies Tour
    13:30
    Sporza: Ronde van Frankrijk 2025
  • 20:35
    Sporza: UEFA Euro 2025 Vrouwen
    08:00
    Zomerbeelden
  • 07:45
    Sisters
    08:00
    Sofia zapt terug
  • 15:20
    America's Funniest Home Videos
  • 12:55
    Familie Gillis: massa is kassa
    02:00
    Wordt aangekondigd
  • 00:50
    The Goldbergs
    12:05
    Geen uitzending
  • 07:00
    Willy
    10:00
    Geen uitzending
  • 00:10
    Blind getrouwd: Australië
    14:00
    Wordt aangekondigd
  • 00:45
    SOS Piet
    06:00
    Wordt aangekondigd
  • 13:20
    Friends
    13:55
    De Zomerkeuken
  • 04:57
    Geen uitzending
    09:55
    Rizzoli & Isles
  • 12:55
    Forged in Fire
    01:55
    The Summit Australia
  • 01:25
    The Fear Clinic
    13:30
    The Block Australia
  • 11:50
    Doomsday Mom: The Lori Vallow Story
    13:20
    Snapped
  • 10:00
    Herhalingslus
    13:33
    CEO van mijn leven
  • 23:48
    Roger
    01:49
    Zo doe je het!
  • 22:00
    Snel, Makkelijk & Lekker
    01:55
    Foodies & The City
  • 06:30
    Death in Paradise
    01:55
    Guilt
  • 13:35
    Storage Wars
    15:25
    Call Me Mother
  • 23:10
    NOS Journaal Laat
    01:55
    NOS Journaal met gebarentaal
  • 15:22
    Op de planken
    13:55
    Andere Tijden
  • 01:50
    3 Op Reis
    14:00
    Wordt aangekondigd