Het Rijksmuseum en de slavernij in documentaire 'Nieuw Licht' op NPO 2

zondag 14 februari 2021

'Het Rijksmuseum moet zichzelf opnieuw uitvinden'. Met deze uitspraak vat Valika Smeulders, hoofd Geschiedenis van het Rijksmuseum, de belangwekkende opdracht samen, die in 2017 werd gestart en nu is voltooid.

Drie jaar lang zijn conservatoren op zoek gegaan naar de verhalen, die nooit werden verteld. De verhalen over de relatie tussen de kunstwerken en het Nederlandse slavernijverleden. De documentaire 'Nieuw Licht - Het Rijksmuseum en de slavernij' van Ida Does (Sporen van suiker) laat van dichtbij zien hoe pijnlijk en  bevrijdend zo’n proces kan zijn. Voor het eerst in zijn geschiedenis richt het museum de focus op slavernij in de koloniale periode in zowel Brazilië, Suriname en het Caribisch gebied, als in Zuid-Afrika en Azië.


Een speciaal samengesteld nieuw team – bestaande uit twee witte en twee zwarte conservatoren – duikt de  archieven in en bekijkt objecten in een totaal 'nieuw licht'. Zo concluderen ze dat de metalen halsbanden, die in het depot te boek stonden als 'hondenhalsbanden', zeer waarschijnlijk een ander doel dienden. Ook wijst onderzoek uit dat Rembrandts meesterwerken 'Marten en Oopjen' een onmiskenbare link hebben met het slavernijverleden, iets dat tijdens de spectaculaire aankoop 5 jaar geleden niet bekend was.

De conservatoren kijken ook met andere ogen naar objecten waar ze eerder al veelvuldig naar hebben gekeken. Zoals de kleine zwarte jongen tussen de dertig witte schutters in het 7,5 meter brede schuttersstuk van Van der Helst uit 1640. 'Waarom heb ik die jongen nooit eerder gezien', vraagt senior conservator Eveline Sint Nicolaas zich af. 'Hoe kan het dat je héél vaak langs hetzelfde schilderij kunt lopen, en toch iets niet kunt zien?' Ook zij wordt zich bij het samenstellen nog bewuster van haar eurocentrische manier van kijken en visuele bagage.

Regisseur Ida Does maakt in de documentaire voelbaar hoe het slavernijverleden nog altijd doorwerkt in onze huidige samenleving. De manier waarop we naar dat verleden kijken, is eindelijk aan het veranderen. 'De witte positie is niet de neutrale positie', zegt conservator Maria Holtrop. Maar ook binnen de gelederen van het Rijksmuseum blijkt men soms moeilijk van die witte positie los te komen. Nieuw licht laat persoonlijke kantelmomenten en interne discussies over de tentoonstelling zien: zelfs de meest doorgewinterde conservatoren erkennen dat ze tot dan toe een eenzijdig perspectief op de geschiedenis hebben gehad. In Nieuw licht zien we wat het betekent als een museum zichzelf opnieuw uitvindt. En als het perspectief eindelijk kantelt.

De '2Doc Nieuw licht - Het Rijksmuseum en de slavernij' is een coproductie van Memphis Features en NTR, in samenwerking met Het Rijksmuseum.

'2Doc: Nieuw licht - Het Rijksmuseum en de slavernij', maandag 15 februari om 20.25 uur bij de NTR op NPO2.


TVvisie Extra



Onze apps

Download onze app op de Google Play Store Download onze app in de App Store

Meest recente

Multimedia SPOTLIGHT

Kijktip van de dag

logo VRT Canvas logo

In Birmingham belt Pablo Hoad 's morgens vroeg het noodnummer 999 om te zeggen dat hij zijn huisgenote heeft vermoord. Hij beweert dat het slachtoffer, de 27-jarige Shannon Stanley, hem met een mes bedreigde tijdens een ruzie en dat hij haar uit zelfverdediging doodde. Politie en forensische agenten moeten onderzoeken of het slachtoffer daadwerkelijk in koelen bloede is vermoord. Forensisch wetenschapper Andrew Palmer voert bloedanalyses uit om de volgorde van de gebeurtenissen tijdens het gevecht in kaart te brengen.

'Forensics: The Real CSI', om 22.00 uur op VRT Canvas.

Dossiers

NU en STRAKS op tv

volledige TVgids
  • 15:50
    Flikken Maastricht
    13:40
    Sporza: Ronde van Frankrijk 2025
  • 23:05
    Un beau matin
    13:00
    Sporza: Ronde van Frankrijk 2025
  • 16:05
    Molang
    11:30
    Mironins
  • 01:00
    Geen uitzending
    13:40
    Familie
  • 01:40
    Gladiators
    13:35
    Familie Gillis: massa is kassa
  • 01:50
    Geen uitzending
    14:20
    Buffy the Vampire Slayer
  • 00:55
    Geen uitzending
    14:25
    All New Traffic Cops
  • 12:15
    Sturm der Liebe
    14:00
    Wordt aangekondigd
  • 21:15
    Team Spirit: De serie
    06:00
    Wordt aangekondigd
  • 05:00
    Geen uitzending
    13:40
    Friends
  • 04:56
    Geen uitzending
    13:40
    Neighbours: A New Chapter
  • 04:55
    Geen uitzending
    13:55
    Border Security: Canada's Front Line
  • 01:55
    Geen uitzending
    13:55
    De Zomerkeuken
  • 05:00
    Geen uitzending
    13:25
    Killer at the Crime Scene
  • 23:41
    CEO van mijn leven
    10:00
    Herhalingslus
  • 04:06
    Leven als vakman
    08:00
    Een Uur Sorry Music
  • 20:00
    De Sterrenkaart
    13:40
    De wereld op je bord
  • 05:30
    Black Ops
    07:30
    Midsomer Murders
  • 01:55
    First Dates Australia
    13:55
    Station 19
  • 01:50
    NOS Journaal
    13:20
    NOS Tour de France 2025
  • 11:43
    Nu te Zien!
    14:00
    NOS Journaal
  • 08:05
    Beestenbrigade bingo
    14:00
    Wordt aangekondigd