Zaterdag in 'Nachtwacht': moeten we de volksjury afschaffen?

In deze aflevering gaat het over zin en onzin van de volksjury en het assisenproces.

Onlangs het proces rond de euthanasie van Tine Nys, binnenkort dat over de aanslagen in Brussel: de volksjury staat in de schijnwerpers. Onvermijdelijk komt er kritiek: de N-VA wil de assisenprocessen zelfs afschaffen.

Slecht theater
Topadvocaat Paul Bekaert is akkoord. Voor hem is een assisenproces slecht theater. 'Advocaten pleiten voor de camera in plaats van voor het hof. Bij het publiek ontstaan kampen van believers en non-believers.' Soms worden zelfs bussen ingelegd voor ‘supporters’, alsof het om een voetbalwedstrijd gaat. Bekaert noemt de juryleden ook onomwonden pseudorechters: een jury die het dossier niet snapt, doet een uitspraak op basis van een wet die ze niet kent.

'Bij dat soort zaken komt er zo goed als geen recht aan te pas, integendeel', zegt Paul Bekaert.

'Ooit werd voor een vrouw die haar kind een kwartier lang verstikt had met een plastic zak, een gevangenisstraf van 26 jaar gevraagd. Jury en hof van assisen gaven haar 5 jaar voorwaardelijk.' De kans op onterechte uitspraken is volgens Bekaert veel groter bij een volksjury: hoe kan een jurylid na een proces dat een paar weken duurt, nog precies weten wat een getuige of expert op de eerste dag gezegd heeft?

Grondiger werk
Zijn collega Johan Platteau heeft in meer dan 80 assisenzaken gepleit, en hij verdedigt de volksjury passioneel: een assisenproces dwingt rechters en onderzoekers tot grondiger werk dan ze anders misschien zouden doen. Platteau is hard over sommige rechters in de correctionele rechtbanken, die de moordprocessen moeten overnemen als de volksjury verdwijnt. 'Ik verdenk er enkele van dat ze het dossier amper lezen.' De volksjury daarentegen doet de waarheid bovendrijven. Want in een assisenproces moeten alle getuigen zich komen tonen en staat ook de beschuldigde een week lang te kijk. Zo kan je veel beter inschatten wie de waarheid spreekt dan op basis van het verslag van een getuigenverhoor dat jaren geleden gebeurde.

'Ik heb het zelfs meegemaakt dat het openbaar ministerie bij het begin van een assisenproces een veroordeling vroeg, en op het einde de vrijspraak!' - Johan  Platteau

Platteau was de advocaat van dokter Gyselbrecht in de zaak van de Kasteelmoord, en hij is er vast van overtuigd dat zijn cliënt nooit zo zwaar gestraft zou zijn door een volksjury als nu door de correctionele rechters.

Helend proces
De derde gast aan tafel bij Jan Leyers spreekt vanuit een heel ander perspectief: dat van de slachtoffers. Justitieassistent Karen Deckers begeleidde voor het assisenhof van Tongeren al bij een twintigtal processen de slachtoffers. Zo stond ze de familie van Els Van Doren bij, het slachtoffer in de parachutemoord. Volgens haar vindt de familie het heel belangrijk dat ze tijdens het assisenproces alle puzzelstukjes van de zaak kunnen leren kennen, precies omdat alle getuigen, onderzoekers en experts opnieuw hun verhaal doen. Voor de correctionele rechtbank blijven ze vaak op hun honger zitten.

'Assisen werkt helend voor de slachtoffers. Ze voelen zich als persoon erkend', aldus Karen Deckers.

Maar een assisenproces is ook heel zwaar voor hen: 'Ze zitten een hele week of zelfs langer op hun assisen-bol, weg van de echte wereld. Ze kunnen dan ook heel diep vallen eenmaal het proces voorbij is.'

Is een assisenproces slecht theater of een garantie op gerechtigheid? Twee topadvocaten en een slachtofferbegeleidster kruisen de degens over de volksjury, in 'Nachtwacht'.

Jan Leyers leidt het gesprek in goede banen.

'Nachtwacht', zaterdag 29 februari om 22.15 uur op Canvas.