NPO viert tv-geschiedenis met speciale programma's

Precies 70 jaar nadat de eerste Nederlandse televisie-uitzending vanuit Bussum werd uitgezonden, staan de NPO-netten, NPO Start en online kanalen in het teken van spraakmakende televisieprogramma’s die Nederland hebben geïnformeerd, ontspannen en verbonden.

'Vier dagen lang niet alleen nostalgie en herkenning, maar ook stilstaan bij de momenten waarop de tijd even stilstond en vooruitkijken naar de toekomst van televisie, die naast online en on demand zeker nog lineair is', aldus Shula Rijxman, bestuursvoorzitter van de NPO. 'Samen vieren we 70 jaar tv!'

'Naast vele nieuw samengestelde jubileumprogramma’s, presenteren we een bijzondere selectie uit de schatkist van de publieke omroep en staan we ook stil bij de betekenis van televisie in deze tijd', voegt Frans Klein, directeur video, daaraan toe. 'Elk denkbaar televisiegenre komt voorbij, volgens de wetten van zowel de publieke als de commerciële televisie; van kunst, cultuur en journalistiek, tot sport, amusement en documentaires. Je kijkt je ogen uit.'

Zo gaan documentairemakers van nu, Sinan Can en Nicolaas Veul, in '70 jaar tv: Vreemder dan fictie' (VPRO) in gesprek met de grootmeesters van toen. De vraag 'Wat ging er door je heen?' (NOS) heeft menig onvergetelijke sportquote opgeleverd en dit programma zoomt in op de meest opmerkelijke sportinterviews. Dieuwertje Blok en Özkan Akyol duiken in '70 jaar tv: Kunst & Cultuur' (NTR) in de omroeparchieven en spreken veel gasten over beeldende kunst, literatuur, podiumkunsten en muziek op televisie. In een speciale 'College Tour' (KRO-NCRV) praat Twan Huys met Snapchat-oprichter Evan Spiegel over de toekomst van televisie. Maar er is ook uitgebreid aandacht voor 70 jaar nieuws en actualiteit, politiek, jeugdprogramma’s, muziek, drama, human interest, satire en levensbeschouwing op televisie.

Naast het aanbod op de NPO-platforms, wordt begin oktober ook in het Hilversumse Instituut Beeld en Geluid uitgebreid stilgestaan bij 70 jaar Nederlandse televisie met een gevarieerd programma.

'70 jaar breaking news' (NOS, vrijdag 1 oktober, 20.28 uur, NPO 2)
We zijn er inmiddels aan gewend dat we kunnen meekijken met groot nieuws. Terwijl het gebeurt en – dankzij de smartphone – waar we ook zijn. Dat was in de begintijd van televisie wel anders. In deze uitzending wordt de ontwikkeling van breaking news geschetst, van watersnood (1953) tot watersnood (2021). Presentatoren, verslaggevers en cameramensen die de plotselinge grote nieuwsgebeurtenissen bij de mensen thuis brachten – onder wie Philip Freriks, Pia Dijkstra, Jeroen Pauw, Gijs Wanders, Jan van Loenen en Malou Petter – vertellen hoe dat in z’n werk ging. De presentatie is in handen van Winfried Baijens.

Was het eerste beeld van de Watersnoodsramp van 1953 pas na drie dagen te zien in het Polygoonjournaal in de bioscoop, bij de watersnood in Limburg van deze zomer kon bij wijze van spreken worden meegekeken met de stijging van het waterpeil. Dat heeft alles te maken met de technologische ontwikkeling: van beeld op film (die eerst moest worden ontwikkeld), via de straalpalen van de PTT en de satellietwagen tot de mobiele telefoon.

De impact van die ontwikkeling wordt geschetst aan de hand van verhalen van de makers en beelden van historische gebeurtenissen als de treinkaping in De Punt (1977), de val van de Muur (1989), de Bijlmerramp (1992) en de Vuurwerkramp (2000).

'Het beste van… muziek' (AVROTROS, vrijdag 1 oktober, 21.15 uur, NPO 3)
De televisie bestaat 70 jaar en dat vieren we! We kijken naar de leukste en bekendste muziekfragmenten van de Nederlandse televisie. In de studio ontvangen we een groot aantal gasten, zoals Willeke Alberti, Tineke Schouten, Tonny Eyk, Romy Monteiro en Henny Huisman. We zien de eerste hitparades, de basis van de talentenjachten en de mooiste optredens in de studio van de verschillende talkshows. Van 'Toppop' tot 'De Willem Ruis Show' en van 'De Musical Sing a Long' tot 'Top of Flop', in vogelvlucht gaan we door de rijke geschiedenis van 70 jaar muziek op de Nederlandse televisie.

'De nacht van… muziek' (AVROTROS, vrijdag 1 oktober, 23.10 uur, NPO 3)
In 70 jaar tv, de nacht van muziek duiken we in de muziekgeschiedenis op televisie. Vele nationale en internationale sterren hebben opgetreden in televisieprogramma’s van Nederlandse bodem. In een muziekcollage van anderhalf uur wordt de kijker de mooiste en bekendste optredens uit ons televisieverleden voorgeschoteld.

'Welkom bij 70 jaar KinderTV' (NTR, zaterdag 2 oktober, 13.40 uur, NPO Zapp)  
Eenmalige special in lijn met de eerdere Welkom-series ('Welkom bij de Romeinen', 'Welkom in de Gouden Eeuw' etc.) met Ilse Warringa, Alex Klaasen, Paul Groot, Bianca Krijgsman, Gijs de Lange, Ellen Pieters, Remko Vrijdag, Stefan de Walle, Gijs de Lange, Laus Steenbeeke, Rutger de Bekker en Plien van Bennekom.

Van 'Bassie tot Adriaan' (Paul Groot en Stefan de Walle), van 'Theo tot Thea' (Alex Klaasen en Ellen Pieters), van Ria Bremer tot 'Pippi Langkous' (Plien van Bennekom en Bianca Krijgsman) en van Joost Prins tot Wieteke van Dort (Remko Vrijdag en Ilse Warringa). We gaan in snel tempo door zeventig jaar roerige, vrolijke, opruiende en oergeestige kinder-tv van eigen bodem.

'Het Beste Van 70 jaar KinderTV' (NTR, zaterdag 2 oktober, 14.15 uur, NPO Zapp)  
Met natte haartjes op de bank kijken naar 'De Fabeltjeskrant', 'Pipo de Clown,' 'De Zevensprong', 'Loenatik' of 'The Voice Kids'. Van welke generatie je ook bent; iedereen heeft zijn eigen herinneringen aan de Nederlandse kindertelevisie. In dit programma geven we een overzicht van de meest spraakmakende, bijzondere, verrassende en populaire kinderprogramma’s van de afgelopen zeventig jaar. Twaalf bekende Nederlanders genieten een uur lang van bijzondere fragmenten. Ze delen hun vrolijke herinneringen en vertellen verrassende anekdotes. 'Het beste van 70 jaar kindertelevisie' is een echt familieprogramma, met aansprekende gasten voor jong en oud.

'Sport: Wat ging er door je heen?' (NOS, zaterdag 2 oktober, 17.20 uur, NPO 1)
70 jaar televisie betekent ook 70 jaar sport op tv. In 'Wat ging er door je heen?' wordt ingezoomd op het bij sportprestaties onmisbare interview; hoe zich dat in de loop der jaren ontwikkeld heeft.

Van de strak in het pak gestoken reporters met een pijp in de mond die door de sporters nog met 'meneer' en 'u' werden aangesproken tot een voetballer die bij de interviewer op schoot kruipt. Van de atleet die verguld is met elke vorm van aandacht tot – jaren later – het gevecht om een quoteje van een sporter met zonnebril en koptelefoon in de mixed zone.

Met tal van bekende en onbekende vraaggesprekken, beklijvende interviews die onthullen, ontroeren en schuren. We zien tranen, woede en een lach van oor tot oor vlak voor en vlak na sportieve hoogte- en dieptepunten. Met onder meer het gesprek tussen Kees Jansma en Willem van Hanegem, waarin De Kromme het even te veel wordt als duidelijk is dat hij niet meegaat naar het WK 1978 in Argentinië, Gerrie Knetemann die breekt in gesprek met Mart Smeets na de Amstel Gold Race van 1985, Wesley Sneijder op schoot bij Jack van Gelder op het WK 2014 en een ontroerend openhartige Daley Blind na de hartproblemen van Christian Eriksen tijdens het EK in 2021.

'70 jaar tv: Satire van A tot Z' (VPRO, zaterdag 2 oktober, 22.05 uur, NPO 3)
In '70 jaar tv: Satire van A tot Z' leidt comedian Ronald Snijders de kijker aan de hand van het alfabet kriskras door de rijke historie van 70 jaar Nederlandse televisiesatire. Van de A van 'Actualiteit' tot de Z van 'Zondag met Lubach' en 'Zo Is Het Toevallig Ook Nog Eens een Keer', langs de O van Ophef, de I van Imitaties en via de K van 'Kopspijkers', 'Koot & Bie' en Koningshuis, naar de M van moslims en de W van Woke. Twee uur bomvol klassiekers én verrassende fragmenten uit 70 jaar satirische televisiegeschiedenis.

'70 Jaar TV: Je Beste Vriend' (MAX, zaterdag 2 oktober, 0.00 uur, NPO 1)
'70 Jaar TV: Je Beste Vriend' is een serie over televisie, het medium dat in oktober zeventig jaar bestaat; over het verleden, het heden én de toekomst. In vier afleveringen laat '70 Jaar TV: Je Beste Vriend' zien welke rol de kijkbuis heeft gespeeld in het leven van de naoorlogse Nederlander. Het is een ode aan 70 jaar vriendschap tussen de kijker en de televisie, een gewaardeerde huisgenoot. Een serie waarin de passie voor het medium naar voren komt. Elke aflevering heeft een ander thema: tv als trooster, onruststoker, verhalenverteller en nar. Voor dit programma sprak tv-chroniqueur Han Peekel een groot aantal televisiemakers.

'70 jaar tv: Levensbeschouwing - Het Religie-journaal 1951-1968' (EO, zondag 3 oktober, 9.00 uur, NPO 2)
Na intro van Stef Bos nemen Jacobine Geel, Wilfred Kemp en Andries Knevel ons aan de hand langs historische fragmenten. Op die manier wordt het belang en de betekenis van levensbeschouwelijke televisie in kaart gebracht.

'70 jaar tv: Levensbeschouwing - Wandelen met God' (EO/KRO-NCRV, zondag 3 oktober, 9.25 uur, NPO 2)
Met een verwijzing naar het bekende 'De Wandeling'-format praten Annemiek Schrijver, Sander de Kramer achtereenvolgens met drie gasten die ze eerder hebben gesproken over de betekenis van het uitzenden van levensbeschouwelijke gesprekken. Met onder anderen Prinses Irene en Herman Finkers.

'70 jaar tv: Levensbeschouwing - Het Religie-journaal 1968-2000' (EO, zondag 3 oktober, 9.55 uur, NPO 2)
Het vervolg van de historische reis.

'70 jaar tv: Levensbeschouwing - Omhels het leven' (EO, zondag 3 oktober, 10.15 uur, NPO 2)
Verslag van de Prinsjesdag-viering 2021, waarin de verschillende religies die op dit moment in Nederland vertegenwoordigd zijn een rol hebben.

'70 jaar tv: Levensbeschouwing - Het Religie-journaal 2000-2021' (EO, zondag 3 oktober, 10.45 uur, NPO 2)
Het vervolg van de historische reis.

'70 jaar tv: Levensbeschouwing - Heeft God toekomst op tv?' (EO, zondag 3 oktober, 11.05 uur, NPO 2)
Frénk van der Linden gaat in gesprek met Katholiek media-mens Leo Fijen, Rabbijn Marianne van Praag, EO presentator Jurjen ten Brinke en Imam Azzedine Karrat over het belang van levensbeschouwelijke televisie en hoe dat in de toekomst vorm zou kunnen krijgen.

'70 jaar TV: Kunst & Cultuur' (NTR, zondag 3 oktober, 14.00 uur, NPO 2)
Talkshow gepresenteerd door Dieuwertje Blok en Özcan Akyol. Het programma duurt 2 uur en 50 minuten en is onderverdeeld in vier sub-onderwerpen: Beeldende Kunst, Literatuur, Podiumkunsten en Muziek. Er schuiven steeds andere gasten aan en uiteraard zijn er veel fragmenten uit de omroeparchieven.

'70 jaar tv: Vreemder dan fictie' (VPRO, zondag 3 oktober, 19.15 uur, NPO 2)
De Nederlandse documentaire is een begrip in binnen- en buitenland. In '70 jaar tv: Vreemder dan fictie' gaan Sinan Can en Nicolaas Veul in gesprek over de veelzijdigheid van de Nederlandse documentaire. Ze praten met grootmeesters die het landschap hebben veranderd: Heddy Honigmann, Cherry Duyns, Michiel van Erp, Ester Gould en Sarah Sylbing, Gülsah Dogan en Tom Fassaert. Hun werk leert ons mensen kennen. Met een hoofdrol voor de man in de straat, het buitenbeentje, de paradijsvogel of de uitblinker weet hun werk ons te raken, te verbazen en te ontroeren. Want de verhalen uit de werkelijkheid zijn vaak vreemder dan fictie.

'70 jaar Televisie en Politiek' (NTR, zondag 3 oktober, 20.35 uur, NPO 2)
'Excellentie, heeft u een goede reis gehad?'
De parlementaire journalistiek is in de jaren ’50, de beginjaren van de televisie, nog uiterst gedienstig. Kritische vragen worden niet gesteld en politici worden met fluwelen handschoenen benaderd.

Elke politieke partij kan terecht bij zijn eigen zuil: de PvdA bij 'Achter het Nieuws' (VARA), de ARP bij 'Hier en NU' (NCRV), de KVP bij 'Brandpunt' (KVP). Halverwege de jaren ’60 zet de ontzuiling in en wordt de televisiejournalistiek kritisch. Politici worden op televisie ter verantwoording geroepen. Met de komst van 'Den Haag Vandaag' (NOS) in 1970 wordt er dagelijks verslag gedaan van politieke ontwikkelingen.

Als reactie op al te kritische journalisten richten politieke partijen en ministeries hoge muren op van voorlichters en spindoctors. Door de aanwezigheid van veel cameraploegen in de Tweede Kamer lijkt de kloof tussen burger en politiek verkleind. Maar door het veelvuldig gebruik van ingestudeerde antwoorden lijkt die kloof eerder te zijn vergroot.

Sprekers: o.a. oud-politicus Hans Wiegel en Ton Elias (oud-journalist, oud-mediatrainer en oud-politicus) en Henk van Hoorn, oud-journalist.

'Je zou het moeten weten' (AVROTROS, zondag 3 oktober, 21.25 uur, NPO 1)
In zwart-wit, één net en een paar uur per week. Zo begon het televisie kijken in Nederland in 1951. Nu, 70 jaar later, is tv kijken niet weg te denken uit ons dagelijks leven. In het spelprogramma Je zou het moeten weten neemt Harm Edens de kijker mee terug in onze televisiegeschiedenis. Wat is er zoal voorbijgekomen in de afgelopen 70 jaar op de Nederlandse televisie? En vooral, wat weten we hier nog van? Vanaf 3 oktober staat de zondagavond in het teken van herkenning, verbazing en humor. Kortom; veel ‘oh ja!’ en ‘oh ja?’

'70 jaar tv: Achtergronden bij het nieuws' (KRO-NCRV, zondag 3 oktober, 22.05 uur, NPO 2)
Al zeventig jaar nemen de verslaggevers van de actualiteitenrubrieken de kijker mee op reis. In binnen- en buitenland. Van de val van Saigon tot de bonnetjesaffaire in Den Haag. Presentator Sven Kockelmann leidt de kijker in het KRO-NCRV programma '70 jaar tv: Achtergronden' bij het nieuws langs opvallende en bijzondere fragmenten van de vele reportages die de afgelopen jaren werden gemaakt. Kritisch, tegels lichtend, registrerend, stuitend op misstanden en prachtige verhalen.

'Het beste van… drama' (AVROTROS, zondag 3 oktober, 23.15 uur, NPO 3)
De televisie bestaat 70 jaar en dat vieren we! We kijken naar de leukste en meest indrukwekkende drama-momenten van 70 jaar Nederlandse televisie. In de studio ontvangen we een groot aantal gasten, zoals Victor Reinier, Peter Römer, Hetty Heyting, Willeke Alberti en Barrie Stevens. Zij bekijken de meest indrukwekkende series en halen herinneringen op. Jeugdseries, komedie en crime komen allemaal aan bod. Van 'Ja zuster, Nee zuster' tot 'Goede Tijden, Slechte Tijden', van 'Pipo de Clown' tot 'Baantjer', in vogelvlucht gaan we door de rijke geschiedenis van het Nederlandse drama.

'70 jaar tv: Persoonlijke verhalen' (KRO-NCRV, maandag 4 oktober, 18.50 uur, NPO 2)
In '70 jaar tv: Persoonlijke verhalen' maakt Anita Witzier, vanuit het oog van de kijker, een reis door het verleden van de Nederlandse televisie. Ze bezoekt mensen voor wie een bepaald tv-programma of fragment veel heeft betekend en soms zelfs bepalend is geweest voor hun verdere leven.

Zo heeft Anita een ontmoeting met een man voor wie het indrukwekkende gesprek van Paul de Leeuw met muzikant en Aids-patient Rene Klijn destijds een keerpunt in de acceptatie en het bespreekbaar maken van de ziekte die zijn omgeving teisterde. Ook spreekt Anita met de jonge Mart en zijn moeder. Door het zien van het eerste seizoen van ‘Hij is een Zij’ besefte Mart dat hij zelf ook transgender is. Mart deelde zijn persoonlijke en indrukwekkende verhaal een aantal jaren geleden bij ´Hello Goodbye´ waarmee hij op zijn beurt ook weer mensen inspireerde. En met Robert ten Brink heeft Anita een gesprek over de impact van liefdesprogramma’s.

Het programma 'Over mijn lijk' heeft bij veel kijkers een onvergetelijke indruk achtergelaten. Yvon Jaspers, die het programma ook gepresenteerd heeft, gaat langs bij kijker Jopie. Jopie verloor haar man en bij de verwerking van het verlies werd, en wordt zij nog steeds, geïnspireerd door Elmar, die te zien was in het eerste seizoen van 'Over mijn lijk'. Met Patrick Lodiers, een van de oud-presentatoren van het programma, praat Yvon over de impact van 'Over mijn lijk'.

Joris Linssen stapt voor '70 jaar tv: Persoonlijke verhalen' opnieuw in de beroemde Taxi, samen met mediahistoricus Huub Wijfjes. Gedurende de uitzending praten de twee over de historische ontwikkeling van het Human Interest-genre op TV, van de jaren vijftig tot nu. Doorspekt met veel archiefbeeld nemen ze ons mee terug naar verleden en heden.

'70 jaar tv: special College Tour' (KRO-NCRV, maandag 4 oktober, 20.35 uur, NPO 2)
Speciaal voor de NPO-brede viering van 70 jaar Nederlandse televisie is er een speciale uitzending van 'College Tour' met als gast Evan Spiegel, de oprichter en CEO van Snapchat. Studenten gaan met hem in gesprek over het veranderende medialandschap, de toekomst van televisie, original content en de steeds groter wordende invloed van social media.

'70 jaar tv LIVE! U was erbij… thuis' (NOS, maandag 4 oktober, 21.30 uur, NPO 1)
Als geen ander medium slaagt televisie erin om de kijker thuis het gevoel te geven erbij te zijn. In deze uitzending wordt de kijker meegenomen in de ontwikkeling van rechtstreekse programma’s op de Nederlandse televisie.

Mee kunnen vieren, mee rouwen en meedoen. Zoals bij de eerste live Koninginnedag, in 1961 met Dick Passchier bij het defilé voor Paleis Soestdijk. De koninklijke huwelijken, begrafenissen en inhuldigingen. De marathon-inzamelingsuitzending Open het Dorp, in 1962 met Mies Bouwman. Ook is er aandacht voor hoe de tanende belangstelling voor de Nationale Dodenherdenking werd gekeerd door deze rechtstreeks uit te gaan zenden. Verder komt ook onder andere de thuiskomst van de slachtoffers van de ramp met de MH 17 voorbij. Herman van der Zandt voert de kijker langs de hoogtepunten van zeven decennia aan rechtstreekse televisie-uitzendingen.

'Karbonkel – The ugly truth' (NTR, maandag 4 oktober, 22.20 uur, NPO 3)
Karbonkel, een griezelig cultfenomeen. Van 1994 tot 2002 was Karbonkel te zien in de kinderserie 'Ik, Mik, Loreland'. Veel kinderen waren als de dood voor Karbonkel, wat resulteerde in klaslokalen vol huilende kinderen, ontelbare nachtmerries en woedende ouders. Maar wat hebben al die negatieve en hatelijke reacties met Karbonkel zelf gedaan? Hoe was het voor hem om de meest gehate kinderfiguur aller tijden te zijn, en hoe heeft hij zichzelf weer omhooggetrokken uit die donkere diepe put van ellende, drank en drugs?

Historische televisieprogrammering
Naast de eerder genoemde programma’s is tijdens het lange themaweekend ook een schat aan historische programma’s te zien: programma’s die elk typerend zijn geweest voor het Nederlands medialandschap. In de nacht van zaterdag 2 op zondag 3 oktober zijn de beste afleveringen te zien van dramaseries zoals 'Unit 13', 'Mensen zoals jij en ik' en 'Waaldrecht' op NPO 1. Op NPO 2 extra zijn in de nacht van vrijdag 1 op zaterdag 2 oktober hoogtepunten te zien uit het 'Toppop'-archief. In de nacht van zondag 3 op maandag 4 oktober zijn op NPO 2 extra de beste documentaires van de afgelopen 70 jaar te zien. Maandag 4 oktober worden op NPO 2 in verband met dierendag tussen 9.00 en 16.00 uur programma’s over dieren uit de afgelopen 70 jaar uitgezonden; van heel oud ('Wie wil er mijn marmotje zien') tot recent ('Het echte leven in de dierentuin'). Op NPO Start wordt een collectiepagina rond 70 jaar Nederlandse televisie ingericht waar alle programma’s rond dit thema te zien zijn, waaronder 15 afleveringen van 'Theo en Thea'.

70 jaar Nederlandse televisie in Beeld en Geluid
De NPO werkt samen met Beeld en Geluid rond de viering van 70 jaar Nederlandse televisie. Het instituut levert ontelbare historische archieffragmenten voor het lange themaweekend, daarnaast is het de opnamelocatie voor verschillende televisieprogramma's die in het eerste weekend in oktober worden uitgezonden. Een speciaal gecureerde selectie hoogtepunten uit het media-archief van Beeld en Geluid is te zien via Heimwee TV op NPO Plus. De NPO levert een bijdrage aan de Television Histories in development Conferentie die bij Beeld en Geluid plaatsvindt. Een overzicht van alle programmatische activiteiten is hier te vinden.