EO zendt portret uit van onbekende oorlogsheld Sally Noach
In mei 1940 ontsnapte een jonge Nederlander met de naam Sally Noach uit België, kort voordat de nazi's de Lage Landen bezetten.
Waarom was hij na afloop van de oorlog zo terughoudend om te praten over wat hij deed? Waarom trok hij de aandacht van koningin Wilhelmina? Wat is de betekenis van de honderden brieven van overlevenden over de hele wereld die beweren dat hij hun levens heeft gered? In deze buitengewone filmreis, gaan zijn kinderen Lady Irene Hatter en Jacques Noach op zoek naar de waarheid.
Sally Noach voegde zich in mei 1940 bij de ongeveer zes miljoen vluchtelingen die via Frankrijk naar beneden stroomden in een wanhopige poging om aan het Derde Rijk te ontsnappen. Het werd ‘Le Grand Exode’ genoemd en veel van de vluchtelingen zouden later worden opgepakt, geïnterneerd en naar concentratiekampen worden gestuurd. Sally verdween in Lyon, de zogeheten ‘hoofdstad van het verzet’. Hier wist hij met bluf en slimheid honderden Nederlandse en buitenlandse gevangenen van het naziregime te bevrijden en redde hij talloze levens. Later dook hij op in Lissabon, daarna in Londen en na de oorlog leidde hij een rustig leven in Nederland.
Wilhelmina
Ondanks zijn grote verdiensten tijdens de bezetting beweerden sommigen dat Sally Noach een profiteur was die de zwarte markt in Vichy-Frankrijk runde. Waarom trok hij de aandacht van koningin Wilhelmina en raakte hij in conflict met de Nederlandse politieke elites? Wat is de betekenis van de honderden brieven van overlevenden over de hele wereld die beweren dat hij hun levens heeft gered?
Buitengewone reis
Nu, bijna veertig jaar na zijn dood, heeft zijn in Engeland wonende dochter Lady Irene Hatter besloten om zijn stappen terug te volgen en de waarheid achter de oorlogsdaden van haar vader te achterhalen. Irenes zoektocht brengt haar naar Amsterdam, de Franse Pyreneeën, Lyon, San Francisco en Miami – waar ze een verhaal van groot lijden, verraad en heldendom ontdekt voordat deze herinneringen voorgoed verloren gaan. Ook zijn zoon Jacques Noach, die in Abcoude woont, wordt geïnterviewd voor deze documentaire.
Sally Noach
Salomon Jacob Noach werd geboren in december 1909 in de Nederlandse stad Zutphen, als zoon van Jacob Abraham Noach en Sophie Belia Spier. Sally had een sterk en onafhankelijk karakter en verliet de school op twaalfjarige leeftijd. In de jaren twintig werkte hij als ober in de stationsrestauratie in Zevenaar. In 1927 vertrok het gezin naar Brussel, waar Sally Noach, samen met zijn broers en vader, een reizende textielverkoper werd en zich vestigde in de Noord-Franse stad Lille. Sally sprak vloeiend Nederlands, Frans en Engels en stond bekend als een inspirerende man met een ontembare positieve geest. Er werd gezegd dat hij stenen aan het lachen kon maken. Toen de Lage Landen in mei 1940 door de nazi's werden binnengevallen, vluchtte Sally per trein naar Toulouse en later naar Lyon, de ‘hoofdstad van het verzet’ in Vichy-Frankrijk. Hij bleef meer dan twee jaar in Lyon tot september 1942, toen Klaus Barbie arriveerde om de laatste deportaties van Joden naar Drancy en concentratiekampen te orkestreren. Na de oorlog keerde Sally terug naar Holland, waar hij handelde in Perzische tapijten, met bedrijven in Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Arnhem.
Maar afgezien van zijn sobere persoonlijk memoires sprak Sally zelden over zijn oorlogsjaren, over wat hij precies bereikte in die donkerste uren van de recente geschiedenis.
'Sally Noach, een formidabele mensenredder', zondag 10 november om 15.25 uur bij de EO op NPO 2.
