'Kutjaar': Canvas blikt met kunstenaars en artiesten terug op 2020
'Het is moeilijk, dat uit elkaars buurt blijven. Het staat ook haaks op het verlangen van waaruit een mens gaat spelen, de afstandelijkheid staat het spelen brutaal in de weg', aldus Josse De Pauw.
'Focking kutjaar. Ik weet het, ket, ik weet het. Wat kunnen wij doen, wat moeten wij doen?', Zwangere Guy in het nummer Kutjaar, waarvan het ontstaansproces wordt gevolgd in de documentaire.
2020 was een rampjaar. De coronacrisis heeft er in diverse sectoren van onze samenleving zwaar ingehakt. Mensen hebben het moeilijk. Geen knuffels, geen afscheid, geen etentjes, geen bijeenkomsten, geen optredens. Weinig kan nog.
Ook de cultuursector is zwaar getroffen. De sector moet het hebben van een live publiek en kwam bijna volledig tot stilstand. Kunstenaars en artiesten zijn afgesneden van hun publiek. Maar dat weerhield hen er niet van om te blijven denken, verzinnen en maken. Werken met hun geest. Vechten tegen de realiteit. En zo misschien een impact hebben op de realiteit.
De documentaire 'Kutjaar' volgt zes verschillende kunstenaars in hun drang om te creëren. In twee afleveringen lopen we enkele maanden mee op het artistieke pad van rapper Zwangere Guy, actrice Maaike Neuville, schrijfster Lize Spit, stand up comedian Serine Ayari, theaterdirecteur Haider al Timimi en artistiek directeur van Opera Ballet Vlaanderen Jan Vandenhouwe. Ze tonen ons wat ze missen, hoe ze weer hoop krijgen en die hoop jammer genoeg snel de kop wordt ingedrukt. Hoe ze daar weer nieuwe ideeën door krijgen. Nieuwe hoop, of troost.
Een rapper giet alle miserie in een lied, een schrijver biedt een vluchtoord aan in een boek, een comédienne laat je ermee lachen, een operadirecteur biedt troost, een actrice speelt in openlucht, een theatermaker trekt de maatschappij binnen. Dit zijn de mensen die onze verloren zielen voeden, die ons laten dromen. Dit is wat kunst doet. Ze maakt wat onzichtbaar is, zichtbaar.
'Kutjaar' is een raamvertelling met één vertelstem, Josse De Pauw, die een rode draad spint doorheen de zes andere verhalen. Hij leest tussendoor teksten over deze bizarre tijd. Hij meandert door de twee afleveringen met bedenkingen en verzuchtingen over niet meer mogen aanraken, over spelen, de noodzaak ervan en hoe we dat al eeuwen doen: 'Het is moeilijk, dat uit elkaars buurt blijven. Het staat ook haaks op het verlangen van waaruit een mens gaat spelen, de afstandelijkheid staat het spelen brutaal in de weg. Het is slopend, nadenken over voorstellingen waarvan je niet weet wanneer ze zullen kunnen gespeeld worden, en in welke omstandigheden. Het kost verschrikkelijk veel moeite, teksten studeren waarvan je niet weet of je ze zal mogen uitspreken. Theater voelde voorheen nooit slopend, kostte zelden teveel moeite. Het zal me benieuwen hoeveel moeite je kan doen vooraleer je het spel verliest. Hoeveel moeite theater kan verdragen, bedoel ik, hoelang je het 'spelen' kan blijven noemen.'
Aflevering 1 – woensdag 23 december
Operadirecteur Jan Vandenhouwe komt voor het eerst sinds de eerste lockdown weer in het operagebouw van Gent. Alles is precies zoals hij het heeft achtergelaten. Alleen komt hij deze keer niet om een voorstelling te laten spelen, maar om een decor af te breken.
Schrijfster Lize Spit heeft het goed. Als schrijver kan ze naar hartenlust doorwerken aan haar nieuwe boek. Een lockdown lijkt een zege voor een schrijver, maar is dat wel zo?
Voor stand-upcomedian Serine Ayari zou dit 'haar zomer' worden; de wereld lag letterlijk aan haar voeten. In Tokio, New York en Parijs waren er optredens gepland. Tot een verraderlijk virus alles wegvaagde. Ze speelt nu lokaal en vindt daar haar plezier terug.
Zwangere Guy heeft dit jaar één keer live gerepeteerd. En live betekent alles voor hem. Hij maakt dan maar 'Ceci n’est pas un livestream', een concertfilm zonder publiek in de Brusselse AB. Prachtig project, maar daardoor mist Zwangere Guy zijn publiek nog harder.
Aflevering 2 – woensdag 30 december
Zwanger Guy zit aan zee om liedjes te schrijven. De inspiratie komt vanzelf. Het nummer waar hij aan werkt is de titel van dit programma geworden.
Maaike Neuville gaat eigen werk spelen, buiten, op een bankje. De lockdown sterkte haar om meer met eigen werk naar buiten te komen. Zij ontdekte een nieuwe kracht.
Kersvers theaterdirecteur Haider al Timimi zag vanaf dag één van zijn nieuwe job alles in het water vallen. Ondertussen organiseert hij wel een festival met 'wat nog wel mag'. De tweede lockdown slaat kort daarna toe.
En de droom van operadirecteur Jan Vandenhouwe om met een grote troostparade door de straten van Antwerpen en Gent te trekken en zo opera bij de mensen te brengen, komt onder druk te staan. Voor Jan is dit het zoveelste project dat door corona wordt gekaapt.
'Kutjaar', woensdag 23 en 30 december om 21.25 uur op Canvas en via VRT NU.
