Diederik van Vleuten in stand-up history-vertelling 'De Onzichtbare Man'
'Andere Tijden' presenteert het ongelooflijke maar waargebeurde verhaal van een ter doodveroordeelde SS'er die zich 29 jaar voor de autoriteiten verbergt bij zijn ouders op zolder. Diederik van Vleuten brengt dit verhaal in een bijzondere 'stand-up history'-vertelling tot leven.
Op 11 april 1974 arresteert de Haagse politie oud-SS’er Jacques Philippa. Bijna dertig jaar lang zit hij ondergedoken op tien vierkante meter op de zolder van zijn ouderlijk huis aan de Pauwenlaan 95 in Den Haag.
In de oorlog geeft Philippa leiding aan de beruchte en zeer gewelddadige bloedploeg Norg die in Drenthe een waar schrikbewind voert. Tientallen onderduikers, joden en verzetsmensen worden opgepakt, gruwelijk gemarteld en naar concentratiekampen gestuurd. Een groot deel komt nooit terug. In 1950 wordt Philippa ter dood veroordeeld. Bij verstek, want hij zit dan al in zijn ouderlijk huis ondergedoken. Waarschijnlijk weet hij niet dat zijn doodvonnis in 1955 automatisch is omgezet naar levenslang. Hij schaakt, leest, luistert naar de radio, fokt kanaries op de zolder bij zijn ouders, maar nooit komt hij buiten. Hij sluipt als een schaduw op kousenvoeten door het huis en schiet als een kat de trap op als er wordt aangebeld. De dagen, maanden en jaren rijgen zich aaneen in eenzaamheid. Na 29 jaar wordt hij na een tip gearresteerd. Hij is opgelucht. Een rechtbank veroordeelt hem tot drie jaar in een halfopen inrichting. Opeens mag hij buiten wandelen, hardop zingen, fluiten, lawaai maken. Hij is eindelijk vrij.
De 'Andere Tijden'-redactie, die eerder een aflevering maakte over de bloedploeg Norg, en Diederik van Vleuten slaan de handen ineen om dit ongelooflijke verhaal te transformeren tot een vernieuwende cross-over vertelling. Van Vleuten is de grondlegger van het genre 'stand-up history'. Zijn theatershows, 'Daar werd wat groots verricht', 'Buiten schot' en 'Mijn nachten met Churchill' zijn een unieke mengvorm van theater en geschiedenis. En humor.
Psychologisch profiel van een oorlogsmisdadiger
Van Vleuten schrijft en speelt in De onzichtbare man een vertelling waarbij hij duikt in het hoofd van de oorlogsmisdadiger Philippa en schetst hoe hij in deze positie is gekomen en hoe hij de kracht heeft gevonden om zich een half mensenleven schuil te houden. Een psychologisch profiel dat laveert tussen schuld en boete, angst en waarheid, goed en kwaad. Was zijn lockdown de ultieme boetedoening voor zijn afschuwelijke daden of was het slechts angst voor de gevolgen?
Het podium als zolderkamertje
Wat de televisiekijker ziet, is Philippa/Van Vleuten op het toneel. Zittend op de rand van zijn bed op een verder vrij leeg podium wisselt van Vleuten zijn verhaal af met foto’s, archiefbeelden en documentair gedraaid materiaal. Dit materiaal vult aan en reflecteert op hetgeen Philippa meemaakt en bespreekt. Terwijl Nederland verandert, zit Philippa ondergedoken in zijn zolderkamertje. Het zijn de jaren van opbouw, technische innovatie en vermaak in een snel veranderende wereld en het enige wat Philippa hiervan meekrijgt is het kleine streepje wereld dat hij kan zien door een opening in het gordijn van zijn zolderraam.
Als Jacques Philippa In 1978 vrijkomt, probeert hij tevergeefs een nieuw leven op te bouwen. Hij slijt zijn laatste jaren in eenzaamheid en overlijdt in 1981.
'De Onzichtbare Man', van Diederik van Vleuten en 'Andere Tijden' (NTR/VPRO), maandag 3 mei, 20.30 uur op NPO 2.
