Maandag in 'Besmet': De rode koningin
'Het is survival of the fittest, hé. De evolutietheorie. Ze passen zich aan hun context aan en proberen hun overlevingskansen te maximaliseren.' zegt Marleen Boelaert, epidemiologe ITG, over waarom bacteriën resistent worden.
Marleen Boelaert is op 12 juni 2020 overleden. Een groot verlies voor het ITG
In deze aflevering van 'Besmet' ontdekken we dat het Instituut voor Tropische Geneeskunde begin vorige eeuw is ontstaan als gevolg van de slaapziekte. Het instituut werd later een wereldvermaarde wetenschappelijke instelling dankzij hun baanbrekend werk rond het HIV-virus. De slaapziekte is bijna uitgeroeid en Aids is mede dankzij het ITG geëvolueerd van een fatale ziekte naar een chronische aandoening die vrij goed te behandelen is.
'Het was stervensbegeleiding dat wij op de duur deden', aldus Marina Cloetens, verpleegster ITG, over de dodelijke aids-epidemie tijdens de jaren ‘90.
De medische vooruitgang kende in de laatste honderd jaar ogenschijnlijk geen grenzen. Onderzoekers en farmaceutische bedrijven vonden remedies tegen steeds meer aandoeningen. Maar een gewonnen veldslag is nog geen gewonnen oorlog. In het vacuüm dat een overwonnen ziekte achterlaat, duikt maar al te vaak een nieuwe tegenstander op. Want virussen staan niet stil en passen zich telkens weer aan: een vaststelling die in de evolutieleer 'de rode koningin' wordt genoemd, naar een passage uit het boek Through the Looking-Glass van Lewis Carroll.
Ook het ITG heeft dat op een confronterende manier moeten ondervinden. Het feit dat HIV niet meer zo levensbedreigend blijkt te zijn als vijftien jaar geleden, zorgt ervoor dat de seksuele omgang vandaag weer losser is geworden, met alle gevolgen van dien. Andere geslachtsziekten steken weer de kop op en zijn resistent geworden tegen de medicatie die hen vroeger moeiteloos uitroeide. Diezelfde evolutie ziet de medische wereld met lede ogen aan bij andere bacteriële aandoeningen. Vandaag circuleren er ziektekiemen die bijna met geen enkel antibioticum meer te bestrijden zijn.
'Het is niet vijf voor twaalf, het is drie uur ’s namiddags', zegt Bruno Gryseels, Voormalig ITG-directeur over de erger wordende antibiotica-resistentie.
Eén van de nieuwe uitdagingen van het ITG en andere wetenschappelijke instellingen is dan ook de resistentie tegen de laatste nog werkende geneesmiddelen met alle middelen te voorkomen. In de hoop dat het nog niet te laat is…
'Besmet', maandag 14 december om 21.20 uur op Canvas.
