'Een Nacht in het Museum': Jaouad Alloul en 'De intrige' van James Ensor

Zanger, acteur, theatermaker en lgbtq-activist Jaouad Alloul is de uitverkoren gast om bij dit meesterwerk te overnachten.

Dat het schilderij zou intrigeren opperde Ensor zelf al in de titel, maar wat hij nu precies met het tafereel wou verbeelden, daarover tasten we in het duister. Het kleurrijke doek toont een dozijn op mekaar gepakte figuren met groteske maskers. De sfeer is vrolijk en tegelijk sinister. Is het een carnavalsoptocht? Mogelijk, maar dan toch een stoet waarin je liever niet meestapt. Centraal staat een gearmd koppel dat wordt belaagd door omstaanders. Afgaande op hun outfits is het paar van goede komaf. Het werk nodigt uit tot interpretatie, zo veel is zeker, en Thomas en Jaouad hebben een ganse nacht om er hun fantasie op los te laten.

Bij de onthulling is Jaouad meteen getriggerd: 'Er heerst een vreemde, vrolijke triestheid. Drie dingen die je nooit bij elkaar zou zetten.' Die bevreemdende sfeer wordt grotendeels uitgelokt door de maskers, Ensors handelsmerk. 'Dat centrale masker heeft vrouwelijke kenmerken, maar voor hetzelfde geld is het een man eronder', merkt Jaouad op. 'Wel een lelijke vrouw', lacht hij.

'De Intrige' mag dan wel een highlight zijn in het oeuvre van Ensor, over het creatieproces, de inspiratie of inhoudelijke lading is bitter weinig gedocumenteerd. Dus is Thomas gaan grasduinen in Ensors biografie, op zoek naar mogelijke sleutels die het werk kunnen verklaren.

Thomas en Jaouad geven hun ogen de kost, verdiepen zich in de verhalen, maar nemen ook hun tijd om te dwalen in het lege museum. Jaouad komt hier helemaal tot rust: 'In een museum heerst rust die je met niets kan vergelijken. Een kerk heeft dat ook, maar daar heb je toch ook nog een soort onrust.'

Die rust wordt enkel een beetje verstoord als verrassingsgast Luc Zeebroek, beter bekend als Kamagurka, komt binnenvallen. Hij is afkomstig uit Oostende en is met Ensor opgegroeid. Tot op vandaag blijft de Oostendse meester hem inspireren bij zijn eigen werk, niet in het minst omwille van Ensors zelfrelativerende en donkere humor. ​ ​

Tegen de ochtend heeft Jaouad het gevoel dat hij via 'De Intrige' en de boeiende achtergrondverhalen ​ ook James Ensor zelf beter heeft keren kennen. Vooral zijn rebelse karakter spreekt hem aan: 'Paul van Ostaijen is nog zo’n naam die ik recent heb leren kennen en met wie ik me verwant voel. Een dandy en ook iemand die, net als Ensor, niet deed wat de meerderheid deed. Mensen zouden wat meer mogen rebelleren. En trots zijn op hun erfgoed. Dat is iets wat meer in de Marokkaanse dan in de Belgische cultuur zit ingebakken.'

Of hij het werk ook mooi vindt, daar is Jaouad nog niet helemaal over uit: 'Dat komt bij mij niet onmiddellijk, daar heb ik nog meer tijd voor nodig.' Gelukkig is 'De Intrige' vanaf eind september weer volop te bewonderen in het vernieuwde KMSKA.

'Een Nacht in het Museum', dinsdag 4 oktober om 21.20 uur op Canvas.