'VPRO Tegenlicht': De consultant regeert
In de laatste tv-aflevering onderzoekt 'VPRO Tegenlicht' de rol van consultants binnen het Nederlandse bestuur. In samenwerking met theatergroep De Verleiders, belichten we de wisselwerking tussen overheid en consultancy.
Terwijl de overheid taken uitbesteedt, groeit de invloed van externe adviseurs.
Consultancybureaus spelen een steeds grotere rol in beleidsvorming, en de kosten hiervan nemen toe. Tegelijkertijd is consultancy een gewilde sector onder hoogopgeleide jongeren, die hier carrièrekansen en invloed zien. Wat betekent deze ontwikkeling voor de toekomst van het openbaar bestuur? En kunnen we nog zonder consultants?
De wildgroei aan consultants bij de Nederlandse overheid is geen toeval, maar het gevolg van een bewuste managementcultuur die vakmensen uit het bestuur heeft verdreven en vervangen door managers. De kennis verdween, de uitvoerders verdwenen – en nu moet de overheid peperdure externe adviseurs inhuren om haar eigen werk te doen. Maar hoe meer kennis wordt uitbesteed, hoe zwakker en afhankelijker de overheid zelf wordt. Al veertig jaar bevindt het bestuur zich in een neerwaartse spiraal: ministeries voeren nauwelijks nog iets zelf uit, durven geen verantwoordelijkheid te nemen en hebben hun zelfvertrouwen verloren. Wie bestuurt hier eigenlijk nog?
De slimme student past wel op voor een traineeship bij de overheid. Het beeld van de ambitieloze ambtenaar is hardnekkig. Ondertussen vechten consultancybureaus om deze allerslimsten, met beloftes om 'agile' impact te maken voor verschillende stakeholders, de wereld verbeteren via 'bootcamps' en 'synergy trajecten' en natuurlijk uitzicht op een riant salaris.
Het roemruchte 'VPRO Tegenlicht' gaat, na maar liefst 24 jaar, voor deze allerlaatste televisie-aflevering een samenwerking aan met de theatergroep De Verleiders, die met hun voorstelling Bureau Buitenschot de relatie tussen overheid en consultant op satirische wijze blootlegt. En spreekt hiervoor met (aspirant)-consultants, denkers die het mechanisme achter de consultancy industrie blootleggen, managers met spijt en de verdwenen ambtenaar met verstand van zaken. Kun je het consultants kwalijk nemen dat zij de overheid aan een infuus leggen of kan de overheid zelf weer de regie in handen nemen bij de grote opgaven van deze tijd?
Met onder andere: Mariana Mazzucato (econoom, schrijfster) criticaster van de consultancy industrie die de aanval opent op het verdienmodel van adviesbureaus.
Simon van Teutem (ex-toptalent, McKinsey-stagiair, schrijver) geeft inzicht in de route van ambitieuze toptalenten die in de consultancy terechtkomen.
Harry Starren (ex-CEO van opleidingscentrum De Baak) leidde jarenlang ambtenaren én managers op om vooral te managen. De Verleiders: spelen Bureau Buitenschot in een messcherpe satire over ‘het bestuurlijke gezwel dat onze samenleving al twintig jaar overwoekert’.
'VPRO Tegenlicht: De consultant regeert', zondag 11 mei om 23.10 uur bij de VPRO op NPO 2.
