Nieuwe 'Frontlinie': Troebel water op NPO 2
De Westerschelde blijkt zo vervuild met PFAS dat belangenvereniging PO Delta Zuid, onderdeel van de Nederlandse visserijbond haar leden heeft verzocht er geen garnalen meer te vangen.
Kees van Beveren, voorzitter: ‘Op 28 februari hebben we vijf monsters genomen en van die vijf bevatten er vier teveel PFAS volgens de huidige richtlijnen van het RIVM.’ Alleen het meest Westelijke monster, op de lijn Vlissingen-Breskens, bleek onder de norm van het RIVM te liggen. Van Beveren: ‘Daarvan zegt degene die ze analyseert: nou, die durf ik nog wel te eten. De andere vier zijn dus eigenlijk niet goed voor je gezondheid.’
PFAS zijn chemische stoffen, die we kennen van onder meer waterafstotende kleding, tapijtbeschermer en teflon pannen. Ze worden ook wel forever chemicals genoemd omdat ze vrijwel niet afbreekbaar zijn. Van PFAS is bekend dat ze schadelijke invloed kunnen hebben op de gezondheid van mensen. De stoffen kunnen bijvoorbeeld effect hebben op het immuunsysteem, op de voortplanting en ontwikkeling van het ongeboren kind. Ook kunnen PFAS een effect hebben op cholesterol in het bloed, invloed op de lever hebben en nier- en prostaatkanker veroorzaken.
Onlangs kwam naar buiten dat chemieconcern 3M, vijftig kilometer verderop gevestigd nabij Antwerpen, jarenlang legaal en illegaal PFAS in de Schelde heeft geloosd. Het bedrijf zegt weliswaar in 2002 gestopt te zijn met de productie van de meest schadelijke soorten PFAS, (PFOS en PFOA), maar daarmee is de vervuiling niet minder groot. Het gezuiverde lozingswater van 3M bevat vandaag de dag nog altijd PFOS en PFOA.
Het RIVM heeft in februari sportvissers nog gewaarschuwd om niet meer dan één zelfgevangen vis uit de Westerschelde per jaar te eten. Dat advies was aanleiding voor de vissers om zelf onderzoek te gaan doen. De uitkomst, vier van de vijf monsters bevatten te veel PFAS, zorgde voor beroering. Kees van Beveren: ‘We hebben toen direct tegen onze leden gezegd: vis nu niet meer op de Westerschelde, in ieder geval niet op het Oostelijke deel van de Westerschelde. We willen geen risico nemen, want de Westerschelde is onderdeel van de totale visserij in Nederland. De garnalen die hier gevangen worden en in de handel komen, die vermengen zich met andere partijen en je moet natuurlijk niet willen dat het de hele sector zou beïnvloeden. Dat willen we echt voorkomen.’De garnalenvissers worden door de PFAS-lozingen direct in hun inkomsten geraakt. Cas Caljouw: 'Dat vind ik verschrikkelijk. Daar word ik echt boos van, want dat wil ik niet en dat raakt mij en dat raakt de consument en dat raakt ook mijn kleinzoon, dat is de toekomst.'
Om de werkwijze van 3M bloot te leggen, reist Frontlinie af naar Alabama. Aan de Tennessee River staat een vergelijkbare 3M-fabriek en ook hier blijken de effecten ingrijpend. De bewoners zijn al jaren in een keihard gevecht verwikkeld om de vervuiling een halt toe te roepen.
Over 'Frontlinie'
In de VPRO-serie 'Frontlinie' brengt Bram Vermeulen samen met andere makers verdiepende, verhalende en onthullende buitenlandjournalistiek.
'Frontlinie: Troebel water', donderdag 21 april om 20.25 uur bij de VPRO op NPO 2.
