Keerpunt: De sluiting van Renault
vrijdag 23 december 2005
Op 27 februari 1997 kregen de arbeiders van Renault Vilvoorde te horen dat hun fabriek zou gesloten worden. In de Renaultfabriek alleen al zouden 3.100 mensen hun werk verliezen.
D
e mededeling gebeurt simultaan op een persconferentie en ondernemingsraad, even laconiek als brutaal. De verontwaardiging over deze beslissing is haast unaniem. Die overhaaste communicatie is een gevolg van de politieke druk die drie Belgische toppolitici legden bij Renaultpatron Schweitzer. Schweitzer had hen in alle discretie een week vooraf geïnformeerd. De politici hebben hem gedwongen vroeger als gepland met het nieuws naar buiten te komen. Het programma is een kroniek van een onaangekondigde sluiting waarin politici, vakbondsmensen en werknemers terugblikken op wat toen een sociaal bloedbad genoemd werd.
27 februari 1997 begon voor de 3.100 werknemers van Renault als een werkdag als een ander. Maar al snel bleek er iets verkeerd te lopen. Op de parking was er een abnormale bedrijvigheid waarbij men zo veel mogelijk wagens trachtte te verschepen. Arbeiders beslissen de parking te bezetten. De 5.300 afgewerkte wagens ter waarde van ongeveer 5 miljard oude Belgische franken worden beschouwd als oorlogsbuit. In de loop van de dag wordt een bijzondere ondernemingsraad aangekondigd. Iets na 17 uur krijgt de syndicale delegatie te horen dat het bedrijf zal gesloten worden. Datzelfde bericht wordt gelijktijdig verspreid op een persconferentie in het Hiltonhotel in Brussel.
De beslissing om Renault Vilvoorde te sluiten werd in Parijs formeel al genomen op 13 januari 1997. Op vrijdag 21 februari 1997 informeerde Renault topman Schweitzer de Belgische premier Jean Luc Dehaene. Dehaene: "Het is een totaal verkeerde inschatting geweest van Schweitzer om met dat nieuws in de eerste plaats naar mij te komen."Dehaene stuurt Schweitzer door naar de Vlaamse minister-president Luc Van den Brande en vice premier Luc Van den Bossche.
Luc Van den Bossche: "De ontmoeting met Schweitzer is de meest ijzige uit mijn leven."
Ook al is de beslissing van de sluiting formeel al genomen, Schweitzer geeft de indruk dat er nog over te praten valt, zo interpreteren de politici zijn houding in het begin. Ze trachten hem zelfs nog op andere gedachten te brengen. Tevergeefs.
Van den Brande en Van den Bossche ontvangen Schweitzer op woensdagnamiddag 26 februari. Ze maken hem duidelijk dat ze niet langer meer garant staan voor de confidentialiteit van zijn beslissing waarop Schweitzer het besluit neemt 's anderendaags het nieuws van de sluiting pubkliek te maken. Van den Brande: "Ik heb laten verstaan dat ik niet instond voor de gevolgen indien ze niet zouden publiek maken wat hun beslissing was."
De reactie van de werknemers was een mix van woede, gelatenheid en weerstand. Gedurende maanden werd er actie gevoerd, maar het antwoord op hun eis om de beslissing te herzien, bleef 'Non'. Karel Gacoms (ABVV). "Ik ben er nog altijd van overtuigd dat we mits meer mobilisatie en meer eensgezindheid meer tewerkstelling hadden kunnen redden."
Na vijf maanden actie keurt ruim 90 % van de werknemers van Renault een sociaal plan goed. In dat sociaal plan staat dat er binnen de twee jaar gezocht moet worden naar een oplossing voor alle arbeiders. Een speciale tewerkstellingscel helpt werknemers hierbij.
Uiteindelijk vinden zo'n 1.800 mensen een nieuwe job, gaan er ongeveer 700 mensen met brugpensioen en kunnen er 400 arbeiders bij Renault aan de slag blijven. Georges Jacquemijn (ACV): "We kunnen proberen via acties de pijn te verzachten maar de beslissing is van directie, wij werven niet aan, wij danken ook niet af."
'De sluiting van Renault Vilvoorde' is het verhaal van een bedrijfssluiting die het symbool werd van een hard kapitalisme in een geglobaliseerde economie. Maar het is ook het verhaal van de onmacht of de beperktheid van de politiek t.a.v. multinationale ondernemingen.
De wijze waarop Renault Vilvoorde gesloten werd, gaf aanleiding tot het maken van de Wet Renault, volgens sommige een papieren tijger, volgens anderen een belangrijke sociale verworvenheid. De Wet Renault bepaalt hoe een beslissing tot sluiting aan werknemers moet gecommuniceerd worden maar de wet kan natuurlijk geen sluiting voorkomen.
De sluiting van Renault Vilvoorde is een kroniek van een onaangekondigde sluiting. Wie wist wat wanneer?
In het programma getuigenissen van de politici Jean Luc Dehaene, Luc Van den Brande, Luc Van den Bossche, Eric Van Rompuy en Willy Cortois. En getuigenissen van ABVV secretaris Karel Gacoms en ACV secretaris Georges Jacquemin.en werknemers en ex-werknemers.
Een ex arbeider: "Ge moet het maar eens meemaken hé. Ik heb u niet meer vandoen, buiten. Dat doet ge nog niet met ne hond."
De directie van Renault weigerde uiteindelijk ondanks eerder gedane beloftes mee te werken aan het programma.
'Keerpunt', maandag 16 januari om 20.45 uur op Canvas.
