'Grote Vragen': wat gebeurt er in ons lichaam als we zorgen?
Hoogleraar Pedagogiek Peter Bos vraagt zich af welke biologie factoren impact hebben op ons zorggedrag en is daarbij in het bijzonder geïnteresseerd naar de rol van hormonen. Bestaat er zoiets als een 'zorghormoon'.
Biopsychologie was jarenlang een gevoelig onderwerp. Het zou suggereren dat we een speelbal zijn van onze geconditioneerde reflexen. Of zijn we juist op de wereld gezet met instincten en genetisch bepaald gedrag? Zijn onze gedragingen door 'nature' of 'nurture' bepaald. Peter Bos heeft sinds kort een eigen onderzoeksgroep aan de vakgroep Pedagogische wetenschappen van de Universiteit Leiden en zoekt precies antwoord op die vraag. Hij richt zich daarbij specifiek op de vraag waarom wij zorgen.
Zorggedrag komt bij heel veel dieren voor, zeker als er kinderen verzorgd moeten worden. Het is bekend dat hormonen een belangrijke rol spelen bij het opwekken van die zorg. Het bekendste voorbeeld is wel het hormoon Oxiticine, ook wel het 'knuffelhormoon' genoemd.
Bos stelt zich de vraag of zorggedrag een puur biologische component heeft en dat de afwezigheid van zorgzaamheid voor de ander dus wellicht ook een biologische oorsprong heeft. Peter Bos en Rob van Hattum verkennen de wereld van de biopsychologie door op zoek te gaan naar de oorspronkelijke experimenten van Nobelprijswinnaar Nico Tinbergen, die aantoonde dat de zorg van meeuwen voor hun jongen een simpel biologisch signaal is: een tik van het kuiken op een rode vlek op de bek van de ouder zorgt dat de ouder eten geeft.
Ook laten Peter en Rob zien hoe – in het 'still face experiment' – kinderen totaal van de wijs kunnen worden gebracht wanneer niemand op hun gedrag reageert. Bovendien ervaren ze wat een huilende (nep)baby met hen doet. De interesse van Bos in menselijk zorggedrag werd mede opgewekt door de zorg voor zijn eigen gezin met drie kinderen, waarvan een het syndroom van Down heeft. Verder gaat hij met Rob naar de babybeurs, en laat hij zien hoe bepaalde apen soortgelijke zorgreacties en zorgemoties vertonen als de mens. Wat gebeurt er in ons lichaam als we zorgen?
Regie: Stephane Kaas
'Grote Vragen' is (mede) mogelijk gemaakt door de Vereniging van Universiteiten.
'Grote Vragen', donderdag 15 oktober om 22.15 bij de VPRO op NPO 2.
