'Panorama' praat met Veerle Claus over dementie en euthanasie
De euthanasie van Hugo Claus, op 19 maart 2008, riep in Vlaanderen heel uiteenlopende reacties op. In de 'Panorama'-reportage Sterven voor het duister valt vertellen Veerle Claus en de arts die haar man euthanaseerde, hoe de jarenlange voorbereiding van de euthanasie verliep. Daarnaast ging 'Panorama' op zoek naar mensen die het voorbeeld van Claus hebben gevolgd, of nog willen volgen. Aan de hand van hun ervaringen leren we hoe dementerenden euthanasie vragen en hoe ze worden begeleid.
G
erda is een vrolijke, optimistische 68-jarige vrouw die al vijf jaar een beginnende vorm van Alzheimer heeft. De ziekte is bij haar – heel uitzonderlijk – min of meer stabiel gebleven. Maar Gerda weet wat de toekomst voor haar in petto heeft en gruwt daarvan. Ze wil te allen prijze euthanasie en haar echtgenoot steunt haar daar helemaal in. Maar ze vindt geen arts die daar wil over praten.
De 61-jarige Freddy lijdt al 5 jaar aan Alzheimer en wil ook euthanasie. Maar Freddy verblijft in een katholiek ziekenhuis, waar men niet op z'n vraag wil ingaan. Echtgenote Chris neemt ten einde raad contact met een andere arts die hen wel wil helpen. Hij stelt vast dat Freddy – door het lange wachten – op het randje van de wilsbekwaamheid zit en daardoor amper nog in aanmerking komt voor euthanasie.
Sinds de legalisering – 7 jaar geleden – kozen 23 dementerenden voor euthanasie. Dat is weinig, in vergelijking met minstens 10.000 dementen die elk jaar een natuurlijke dood sterven. Critici wijzen erop dat de euthanasiewet dan ook erg streng is voor dementerenden. Wie euthanasie wil, moet bijvoorbeeld wilsbekwaam zijn. Alzheimerpatiënten kunnen de vraag dus alleen in de beginfase van hun ziekte stellen, wanneer ze nog lange heldere periodes hebben. Als ze te lang wachten en de ziekte te ver gevorderd is, dan mag het niet meer. En een wilsverklaring dat je pas euthanasie wilt als je later diep dement bent, mag al evenmin. Er zijn een drietal wetsvoorstellen die zo'n wilsverklaring wel mogelijk willen maken. Daardoor zouden dementerenden niet in een vroeg stadium uit het leven moeten stappen, zoals nu het geval is. Maar dergelijke voorstellen roepen ook vragen op. Want wat doe je bijvoorbeeld met dementerenden die zo'n wilsverklaring hebben, maar nu te dement zijn om nog enig ziektebesef te hebben en eigenlijk redelijk tevreden door het leven gaan? Moet je die dan tegen hun zin de dood insturen?
En wat denken de patiënten zelf van zo'n wilsverklaring? Zijn Hugo Claus of Freddy veiligheidshalve te vroeg uit het leven gestapt, om wilsonbekwaamheid voor te zijn? Hadden beide heren liever wat langer willen leven om er pas uit te stappen als ze niet meer wisten wie ze waren? En zijn er eigenlijk veel beginnend dementerenden – zoals Gerda – die zo'n wilsbeschikking wensen? We zien het in Panorama op zondag 17 mei.
Een reportage van Ludo Penninckx / Eindredactie: Jan Holderbeke
Presentatie: William van Laeken
'Panorama', 'Sterven voor het duister valt', zondag 17 mei om 20.10 uur (hh om 01 uur), op Canvas.
