Voorontwerp VRT-decreet goedgekeurd
vrijdag 25 november 2005
Op initiatief van Vlaams minister van Media Geert Bourgeois keurde de Vlaamse regering vandaag principieel het voorontwerp van het nieuwe VRT-decreet goed. Met een geactualiseerd decreet wil de Vlaamse regering een moderne, slagkrachtige en onafhankelijke VRT die ook de komende 10 jaar nog tot de beste en best geleide openbare omroepen van Europa behoort. Maar ook een VRT die een publieke omroep blíjft, van en voor zes miljoen Vlamingen. Belangrijke aandachtspunten zijn een beter evenwicht in de beheersstructuur en meer democratische inspraak en een grotere financiële transparantie van de publieke omroep.
ONG>Aanloop naar een nieuw decreet
Het Vlaams Regeerakkoord (2004-2009) bepaalt dat "in het decretaal raam voor de VRT een versterkte controlemogelijkheid wordt voorzien op het vlak van financiële transparantie o.a. wat betreft commerciële activiteiten en reclame-inkomsten."
Daarnaast gaf het Vlaams parlement, op 6 december 2004, via een met reden omklede motie de regering de opdracht om een regelgeving uit te werken voor meer financiële transparantie en een beter evenwicht in de beheersstructuur van de VRT, volgens de principes van 'deugdelijk bestuur'.
Verder bleek uit de vragen en bemerkingen van de Europese Commissie naar aanleiding van klachten van de Vlaamse commerciële omroepen tegen de VRT, dat ook de Europese Unie een actualisering en verduidelijking van het decreet vraagt. De Commissie benadrukt o.a. de nood aan een effectief toezicht op de VRT door een onafhankelijke instantie en aan een nauwkeurigere omschrijving van wat publieke dienstverlening is en wat niet. Daarnaast stelt ze dat de VRT enkel met belastinggeld kan gefinancierd worden voor de specifieke openbare omroeptaken die ze moet vervullen. Europa eist kortom dat belastinggeld niet gebruikt wordt voor omroepactiviteiten die buiten de publieke opdracht vallen, anders komt dit neer op concurrentievervalsing ten nadele van de commerciële omroepen.
Krachtlijnen
Minister Bourgeois vat de krachtlijnen als volgt samen: "De VRT is een omroep van en voor zes miljoen Vlamingen. Eigenlijk zijn zij de aandeelhouders. Daarvoor betalen ze jaarlijks ook 250 miljoen euro. Daartegenover staat enerzijds een democratische inspraak en anderzijds dat de werking van de openbare omroep open en doorzichtig is voor iedereen. De VRT moet ook een openbare omroep blíjven, dus met specifieke publieke opdrachten en programma's die verschillen van hetgeen de commerciële omroepen brengen. Commerciële activiteiten mogen, maar dan wel enkel wanneer die ervoor zorgen dat de VRT haar opdrachten als openbare omroep nog beter kan uitvoeren."
Het nieuwe decreet schept ten eerste duidelijkheid in de beheersstructuur van de VRT met evenwichtige interne bestuursverhoudingen en meer democratische inspraak. Onder het motto 'goede afspraken maken goede vrienden' worden de taken van zowel gedelegeerd bestuurder als raad van bestuur duidelijk afgelijnd. Zodat komafgemaakt wordt met de discussies over wie waarover mag beslissen, wie wat mag controleren, wie waarin en wanneer inspraak heeft…
De raad van bestuur wordt een volwaardig bestuursorgaan, met een rol en verantwoordelijkheid die evenwaardig is aan die in andere vennootschappen of in andere grote Vlaamse instellingen zoals de VDAB. Strategische beslissingen kunnen niet langer langs de raad van bestuur om passeren.
"Neem nu de vraag of de VRT start met themakanalen en, zo ja, met welke thema's. En de vraag of die tegen betaling zullen worden aangeboden aan de kijker of dat de VRT televisie blijft maken voor iedereen. Dat zijn cruciale vragen die niet genomen kunnen worden door één man of door enkele managers. Ze moeten beantwoord worden door een democratische vertegenwoordiging van de zes miljoen aandeelhouders van de VRT." verduidelijkt minister Bourgeois.
Daarnaast kan de raad van bestuur voortaan zelf beslissingen nemen en niet enkel meer exclusief op voorstel van de gedelegeerd bestuurder.
Nieuw is dat ook de raad van bestuur kan versterkt worden met maximaal 3 onafhankelijke experts op het vlak van media- of bedrijfsbeleid kunnen zetelen.
De bevoegdheden van de gedelegeerd bestuurder worden uitdrukkelijk opgesomd en zijn gelijkaardig aan deze van de gedelegeerd bestuurder van de VDAB, een andere belangrijke manager van een groot Vlaams overheidsbedrijf. Maar ze gaan ook verder. Om elke discussie te vermijden en de onafhankelijkheid van de VRT te garanderen werd immers vastgelegd dat de gedelegeerd bestuurder exclusief bevoegd is voor het personeelsbeleid en het vaststellen van het uitzendschema en het programma-aanbod. De Raad van Bestuur kan zich dus nimmer en nooit mengen in het personeelsbeleid, het uitzendschema en de programma's van de VRT.
Het management behoudt alle bevoegdheden om de VRT onafhankelijk te blijven besturen. Het blijft verantwoordelijk voor alle budgettaire en boekhoudkundige verrichtingen, voor de ontwikkeling van nieuwe diensten en verbetering van de bestaande, voor het beheer van de gebouwen, voor de interne en externe communicatie….
De regeringscommissaris ziet toe op de naleving van de openbare opdracht van de VRT en het geheel van de activiteiten van de VRT, inclusief de merchandising- en nevenactiviteiten.
Europa kijkt immers steeds meer en steeds strikter toe op de aanwending van belastinggeld voor activiteiten die weinig of niets te maken hebben met de publieke taakstelling van overheidsbedrijven. Daarom komt er een strikt onderscheid tussen de publieke omroeptaak enerzijds en anderzijds de commerciële activiteiten. De publieke omroeptaken blijven ongewijzigd: informatie, educatie, cultuur, ontspanning en sport.
Inzake de merchandising- en nevenactiviteiten legt het nieuwe decreet duidelijke voorwaarden vast. Zo moeten ze als doel hebben de programma's of diensten binnen de publieke opdracht te ondersteunen, de verspreiding ervan te bevorderen of de kosten ervoor te verlichten. De activiteiten moeten zelfbedruipend zijn en een aparte boekhouding moet de transparantie verzekeren. Ze moeten ook tegen marktconforme voorwaarden worden uitgevoerd en mogen niet zorgen voor ernstige concurrentieverstoring.
De Raad van Bestuur verleent vooraf haar goedkeuring aan de merchandising- en nevenactiviteiten. Zo is de openheid en de democratische controle verzekerd.
Tot slot bevat het decreet ook enkele, eerder technische, wijzigingen. Zo wordt de VRT onder het zogenaamde Comptabiliteitsdecreet gebracht. Volgens de Europese regelgeving worden de inkomsten en uitgaven van de VRT geconsolideerd met de begroting van de Vlaamse overheid. Daarom is het aangewezen dat ook dezelfde boekhoudkundige basisregels worden gehanteerd zoals in de Vlaamse overheid. De VRT kan echter tegelijk een ondernemingsboekhouding blijven voeren en kan reserves aanleggen en aanwenden via een reservefonds.
Tot slot worden de interne audit-functie en het auditcomité, zoals vandaag al voorzien in de statuten van de VRT, decretaal verankerd. Ook de interne audit-dienst van de Vlaamse Gemeenschap blijft bevoegd voor de VRT.
Het ontwerpdecreet wordt nu voorgelegd aan de Mediaraad en de SERV, waarna het terug op de tafel van de Vlaamse regering belandt.
