'Besmet': een blik achter de schermen van het Instituut voor Tropische Geneeskunde op Canvas

zondag 29 november 2020

In de vierdelige documentaire 'Besmet' zoeken de programmamakers samen met de wetenschappers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen naar antwoorden op levensbelangrijke vragen over gezondheidszorg en ziektebestrijding.

Dat die wereldwijd zwaar onder druk staan, ondervinden we tijdens deze coronacrisis allemaal aan den lijve.


De documentairemakers waren erbij toen de wetenschappers van het ITG werden geconfronteerd met datgene waar ze al lang voor vreesden: een nieuw besmettelijk virus dat zich over de hele wereld verspreidt.

We zitten middenin een verwoestende pandemie, een globale gezondheidsdreiging waarvoor de wetenschappers van het ITG al jaren geleden hebben gewaarschuwd en waar zij dagelijks tegen vechten met hun onderzoek in labo’s en op het terrein.

En de grimmigste boodschap van al: volgens de wetenschappers moeten we in de toekomst nog erger verwachten.   

'We hebben nog nooit een situatie als deze gehad in de wereld. Je hebt niet enkel de epidemie, maar ook mensen die geen vertrouwen meer hebben in hun overheid en in het nieuws. Als we dat niet kunnen terugwinnen, dan gaan we moeilijk uit deze crisis geraken. En uit diegene die volgt, de klimaatverandering, nog veel minder', aldus Koen Peeters, antropoloog, Instituut voor Tropische Geneeskunde.

In elke aflevering van de reeks volgen de makers inspirerende wetenschappers die zich met hart en ziel inzetten voor een levensbelangrijke uitdaging: de internationale gezondheidszorg beter maken voor ons allemaal. 'Besmet' gaat met hen mee op stap naar afgelegen dorpen in Congo, het Amazonewoud in Brazilië, de landbouwvelden van Ethiopië en bij inheemse minderheden in afgelegen nederzettingen in Vietnam. Maar ook langs de eigen Belgische autosnelwegen, in voortuintjes en woonzorgcentra zijn ze aan het werk. En uiteraard in hun labo's in de statige gebouwen van het ITG op het Antwerpse Zuid. Wat daar wordt onderzocht, heeft baanbrekende gevolgen tot in de jungle van de Congolese Evenaarsprovincie en het hoofdkwartier van de Wereldgezondheidsorganisatie in Genève.

Van malaria tot corona en meer
'Moest er een persoon aankomen die effectief blijkt geïnfecteerd te zijn, of we daar dan echt met zekerheid klaar voor zijn? Daar durf ik mijn hand niet voor in het vuur steken', aldus Erika Vlieghe, infectiologe UZA en ITG-alumna, een jaar voor de huidige covid-19 pandemie.

We worden vandaag met onze neus op de feiten gedrukt. Corona heeft ons leven helemaal overhoop gegooid. Wat besmettelijke ziektes betreft, zijn we nu plots allemaal wakker geschoten. Maar in het Instituut voor Tropische Geneeskunde vergaren ze al meer dan een eeuw kennis over allerhande oude en nieuwe ziektebeelden. Het onderzoek dat er wordt gedaan, helpt de wetenschap om ziektekiemen te begrijpen en te bestrijden die de wereldgezondheid in gevaar kunnen brengen.

Hoe belangrijk dat is, hebben we de voorbije maanden met scha en schande ontdekt. Maar corona vormt niet de enige bedreiging.  Als de wetenschappers van het ITG de corona-pandemie zo nauwkeurig konden voorspellen, is het onze plicht deze keer wél te luisteren naar hun waarschuwingen. Ook als we die liever niet horen.

Met onderzoekers van het Instituut gaan we na hoe goed we zijn voorbereid op nieuwe ziektes en welke plagen ons nog te wachten staat als gevolg van de versnelde globalisatie en de daarmee gepaarde opwarming van de aarde. Doorheen de geschiedenis van het ITG ontdekken we de belangrijkste les die de wetenschappers uit hun expertise in de wereldwijde ziektebestrijding hebben geleerd: wees waakzaam. En hoe pakken we volgens de onderzoekers van het ITG de grootste dreiging aan: het menselijk gedrag? 

Aflevering 1: De slang met meerdere staarten
'Ik voelde mij een beetje als een soldaat die zonder wapens gedropt werd in een oorlogsgebied' - Johan van Griensven, internist ITG over de ebola-uitbraak in 2014.

In 2014 brak het uiterst besmettelijke ebola uit in West-Afrika. Het duurde tot 2016 eer de uitbraak was overwonnen. Gezondheidswerkers  en –organisaties over heel de wereld realiseerden zich toen dat een volgende grote pandemie onvermijdelijk was. De bezorgdheid rees of de wereld daar wel klaar voor was. Ook bij ons was het een wake up call. De overheid vroeg enkele wetenschappers, onder meer van het ITG, om een plan van aanpak uit te werken, voor als het zover zou komen. Door hun werk en expertise van de voorbije 40 jaar bij de ebola-uitbraken in Congo, waren de onderzoekers van het ITG uiterst geschikt voor die zware taak. Maar bij de volgende ebola-uitbraak, in Mbandaka in Congo in 2018, bleek bij onze beleidsmakers niet veel meer over te blijven van het eerdere urgentiebesef. Al bleven de aangewezen onderzoekers noest voortwerken. 

'Deze epidemie vandaag is als een slang met één hoofd en vele staarten. We weten waar de verschillende staarten zijn, maar het hoofd hebben we nog niet gevonden.' - Jean-Jacques Muyembe-Tamfum, Directeur INRB, ITG-alumnus, tijdens de ebola-uitbraak in 2019.

In deze aflevering volgt 'Besmet' infectiologe Erika Vlieghe, internist Johan van Griensven en viroloog Kevin Ariën. Zij werkten verder aan hun opdracht, ondanks de weggedeemsterde aandacht. Johan en Kevin trokken lessen uit de verwoestende uitbraak in 2O14 en richtten het Outbreak Research Team op, dat meteen in actie schoot bij de ebola-uitbraak in 2018. Erika gebruikte de weinige middelen die ze ter beschikking had om kleinschalige oefeningen en scenario’s uit te werken voor het geval zich bij ook ons een uitbraak zou voordoen.

En toen overviel de Covid-19 pandemie ons en moesten we samen met hen aan den lijve ondervinden hoe onvoorbereid we aan deze crisis zijn begonnen.

Een productie van Geronimo voor Canvas.

'Besmet', vanaf maandag 30 november om 21.20 uur op Canvas en via VRT NU.


TVvisie Extra



Onze apps

Download onze app op de Google Play Store Download onze app in de App Store

Meest recente

Multimedia SPOTLIGHT

Kijktip van de dag

'Vive le Vélo, Leve de Ronde' - Karl Vannieuwkerke (Eén)

Dagelijks ontvangt Karl drie gasten aan zijn tafel in de Vlaamse Ardennen om te praten over hun passie voor de koers en 'Vlaanderens mooiste'. Sammy Neyrinck duikt in de sfeer van de Ronde voor dagverse reportages uit het peloton. En iedere dag is er ook een portret van een spilfiguur uit de rijke Ronde-geschiedenis.

'Vive le vélo, leve de Ronde', om 22.10 uur op VRT 1.

Dossiers

NU en STRAKS op tv

volledige TVgids
  • 21:35
    Kom op tegen Kanker, alles in de strijd
    00:55
    VRT NWS laat
  • 21:20
    Het digitale dilemma
    23:50
    Nachtlus
  • 20:15
    VRT NWS journaal met VGT
    05:00
    Geen uitzending
  • 21:40
    Blind Gesprongen
    01:10
    Geen uitzending
  • 20:00
    Premier League Darts
    01:30
    Geen uitzending
  • 20:35
    Once Upon a Time... In Hollywood
    02:00
    The Big Bang Theory
  • 20:35
    Barb Wire
    01:15
    Stargate SG-1
  • 21:05
    Strong Medicine
    00:50
    Offspring
  • 21:15
    Ons Geluk
    00:55
    Geen uitzending
  • 21:15
    Scheire en de Schepping
    00:25
    De Tafel van Gert
  • 20:35
    Bohemian Rhapsody
    01:00
    Friends
  • 21:30
    NCIS: Los Angeles
    00:20
    Hawaii Five-0
  • 21:25
    Extreme Food Phobics
    00:35
    The Block NZ: On Point
  • 21:20
    World's Most Evil Killers
  • 20:25
    Z-Extra Vivium Digital Awards
    01:30
    Herhalingslus
  • 21:31
    Mijn tuin
    00:00
    Je Kijkt Naar De Sterren
  • 21:15
    Ainsley Eats The Streets
    00:55
    Ware Delicatessen
  • 21:00
    Play Sports Highlights
    22:00
    Wordt aangekondigd
  • 21:00
    The Mallorca Files
    00:20
    Silent Witness
  • 20:34
    The Passion
    00:23
    De Avondshow met Arjen Lubach
  • 21:30
    Nieuwsuur
    01:06
    Ongehoord Nieuws
  • 21:25
    Who's that girl