Woensdag in 'Focus': haal slaapmiddel melatonine uit de schappen

Ze zijn te krachtig en wie ze op het verkeerde moment inneemt, komt in de problemen. Dit zou niet zonder recept te koop moeten zijn, zeggen wetenschappers in het wetenschapsprogramma 'Focus'.

'Focus' dook in de wereld van nachtwerkers en sprak chronobiologen over hoe je het beste wakker kan blijven als je een nacht moet doorhalen, en kan slapen als het juist dag is. Fabrikanten bieden daar van alles voor aan. Lichtbrillen, cabines voor powernaps en slaapmiddelen die bij de drogist liggen. Van die middelen is melatonine omstreden. Het hormoon is te koop in doseringen tot 5 mg, veel hoger dan slaapklinieken voorschrijven. ‘Ik denk dat het een slechte zaak is dat dit bij de drogist ligt,’ zegt Roelof Hut, chronobioloog van de Rijksuniversiteit Groningen.

Ook bioloog Marijke Gordijn bestrijdt deze pilverkoop. Je slaapt er volgens haar niet beter van en als je het niet precies op het goede moment inneemt, heeft het vaak een averechts effect. 'Dit zou niet over de counter verkrijgbaar mogen zijn', zegt zij. Sommige ziekenhuisapotheken besluiten het middel niet zonder recept uit te geven. Bij de drogist is het juist in de aanbieding, merkte presentator Diederik Jekel.

Nachtwerk groeit in Nederland. Een op de zes werknemers (1,3 miljoen Nederlanders) moet wel eens voor de baas een nacht doorhalen. Volgens de Gezondheidsraad lopen zij meer kans op hart- en vaatziekten en op overgewicht, omdat ze tegen hun biologische klok in leven. Op de bloemenveiling Royal FloraHolland spreekt Diederik Jekel een nachtwerker die het toch al jarenlang volhoudt. In het begin met vijftien koppen koffie per dag, nu houdt hij het op drie.

Maar er zijn ook oplossingen. Het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch experimenteert met aanpassingen zoals eiwitrijk eten, lichtbrillen en korte dutjes als ze merken dat het even nodig is. Ook past het ziekenhuis het rooster aan: ochtendmensen kunnen andere diensten werken dan avondmensen, want ieder persoon heeft zijn eigen biologische klok. Diederik Jekel laat zijn eigen biologische klok meten, en ontdekt welke dienst voor hem het beste zou zijn.

De eerste reacties op de proeven in dit ziekenhuis zijn positief, maar zelfs dan is volgens intensivist Astrid Salet nachtwerk nog steeds schadelijk. Voor nooddiensten zoals politie en eerste hulp ligt de noodzaak van nachtwerk voor de hand. Maar is het echt onvermijdelijk dat medewerkers de hele nacht in magazijnen lopen, zodat de volgende dag al je pakketje wordt bezorgd?

'Focus', woensdag 7 november om 20.45 uur bij de NTR op NPO 2.