Nederland herdenkt gevallenen
Rechtstreeks verslag van de Nationale Herdenking van de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en van oorlogssituaties en vredesmissies in later jaren.
Op alle drie de publieke televisiezenders is de herdenkingsplechtigheid bij het Nationaal Monument op de Dam te zien, met onder andere de kranslegging door koning Willem-Alexander en koningin Máxima, de inachtneming van twee minuten stilte en het defilé.
De uitzending op NPO 1 begint eerder, met de herdenkingsbijeenkomst in de Nieuwe Kerk. De 4 mei-voordracht wordt dit jaar verzorgd door schrijfster Annejet van der Zijl.
Vanaf 19.28 uur komt de uitzending een kwartier lang vanuit Roermond, waar Annechien Steenhuizen praat met historicus Fred Cammaert (gepromoveerd op een onderzoek naar het verzet in Limburg). Het gesprek wordt gevolgd door een reportage over het verzet door katholieke geestelijken in Roermond.
NOS Nationale Herdenking 2017
Presentatie: Jeroen Overbeek en Annechien Steenhuizen
18.44-20.25 uur, NPO 1
19.50-20.25 uur, NPO 2
19.50-20.25 uur, NPO 3
De oorlogswinter van Roermond
20.25-20.55 uur, NPO 2
Documentaire over de zware winter van 1944/45 in Roermond.
Eind 1944 leven de burgers van het bezette Roermond vooral in schuilkelders. De geallieerden zijn de stad op een paar kilometer genaderd, maar de Duitsers bieden taai weerstand. Duitse soldaten houden dagelijks razzia’s in de gehavende stad. Ze zijn op zoek naar weerbare mannen voor de ‘Arbeitseinsatz’, de gedwongen tewerkstelling in Duitsland. Een oproep aan alle mannen om zich te melden, wordt door de Roermondenaren genegeerd. Maar als tijdens Kerstmis 1944 één van de onderduikadressen wordt verraden, stellen de Duitsers dertien Roermondse mannen tot ijzingwekkend voorbeeld. Ze worden standrechtelijk ter dood veroordeeld. Nadat ze gedwongen zijn om hun eigen graf te graven, worden ze in de avond van Tweede Kerstdag geëxecuteerd. De jongste slachtoffers zijn dan pas 16 jaar oud.
Een nieuwe oproep volgt: op 30 december moeten alle mannen tussen 16 en 60 jaar zich melden. Anders volgen er meer executies. Bijna 3000 mannen besluiten alsnog om hun onderduikadressen te verlaten. Zo’n groot aantal hadden de Duitsers zelf niet eens verwacht. Ze moeten in lange rijen door de sneeuw richting Duitsland lopen waar ze in werkkampen terecht komen.
In Roermond blijven alleen vrouwen, kinderen en ouderen over. De gevechten rond de stad worden nog heviger. Eind januari worden de resterende bewoners alsnog gedwongen te evacueren. In veewagons worden ze naar het nog bezette noorden van Nederland getransporteerd. Een zware, onveilige reis van dagen. Als de Amerikanen op 1 maart 1945 eindelijk Roermond binnen trekken, vinden ze een nagenoeg lege, verwoeste stad.
In de documentaire vertellen overlevenden hoe ze de ontberingen van bezetting, bombardementen, deportatie, dwangarbeid en evacuatie doorstonden.
NOS Voor Joden verboden 75 jaar na invoering Jodenster
Presentatie: Herman van der Zandt
20.57-21.52 uur, NPO 2
Vanaf de tweede helft van het eerste bezettingsjaar volgen de anti-Joodse maatregelen in Nederland elkaar in hoog tempo op. In 1942 mogen Joodse Nederlanders niet meer voor de overheid werken, niet meer naar de bioscoop, geen lid meer zijn van een sportvereniging en moeten Joodse kinderen naar Joodse scholen. Op 3 mei 1942, dit jaar dus precies 75 jaar geleden, komt daar de invoering van de Jodenster bij.
De NOS staat daarbij stil in een programma vanuit café-restaurant de Ysbreeker in Amsterdam. Herman van der Zandt praat er met Dirk Mulder, directeur van Herinneringscentrum Kamp Westerbork, en met NIOD-onderzoeker René Kok. In reportages vertellen overlevenden van de oorlog hoe het was om de Jodenster te moeten dragen en hoe het net van de anti-Joodse maatregelen zich sloot.
De ‘IJsbreker’ was vóór de oorlog een landelijk bekend biljartcafé en had vooral Joodse gasten. Het bordje ‘Verboden voor Joden’ op de gevel luidde dan ook het failliet van ‘de IJsbreker’ in. Slechts een handvol stamgasten overleefde de oorlog.
NOS Vuur van de Vrijheid
Presentatie: Simone Weimans
23.40-24.21 uur, NPO 1
Middernacht markeert de overgang van herdenken naar vieren. Simone Weimans is in Wageningen om dan verslag te doen van het ontsteken van het Vuur van de Vrijheid. Honderden lopers zullen er hun fakkels aansteken en die in estafettevorm door het hele land dragen. Ook wordt geschakeld met de Stadsschouwburg, waar in het kader van Theater Na De Dam Bevrijdingsdag wordt ingeluid met muziek en voordrachten (van onder anderen Wende Snijders, Adriaan van Dis, Diggie Dex en Gijs Naber).
