Canvas focust op klimaat naar aanleiding van 'Grey Day'

Dit jaar wordt het 4 februari. We gaan er dus lichtjes op vooruit, maar dat is een schrale troost. Want als België aan dit tempo zijn energieproductie vergroent, is onze energie pas over 227 jaar 100% hernieuwbaar. Niet in 2050 dus, zoals voorzien, maar in 2246.

Canvas vindt dit een zorgwekkende gedachte en besteedt daarom in de week van Grey Day extra aandacht aan de energie- en klimaatproblematiek, met onder meer het Klimaatbetoog van Nic Balthazar, de #klimaatraad van Canvas online en allerlei documentaires over energie en klimaat.

De wereld  kan niet zonder energie en het ziet er niet naar uit dat onze energiebehoefte de komende decennia zal afnemen.  De vraag is dus niet of we zonder kunnen, maar waar we al die energie vandaan halen zonder onze planeet om zeep te helpen. Voorlopig gebruiken we nog veel te weinig hernieuwbare energie en veel te veel 'grijze energie'. Om daar de aandacht op te vestigen lanceerde Canvas vorig jaar het begrip 'Grey Day': de dag in het jaar waarop onze groene energie op is en we overschakelen op grijze energie.

Met Grey Day wil Canvas mensen bewustmaken van de hoeveelheid vervuilende energie die we verbruiken en van het nog altijd erg kleine aandeel van groene/hernieuwbare energie in ons energieverbruik. Canvas wil ook bekijken hoever we staan met de energietransitie en of er hoop is om Grey Day in ons land te verschuiven naar een latere dag in het jaar.

Het aandeel zelf gemaakte hernieuwbare energie in ons land is gestegen van 8,7% in 2016 naar 9,1% in 2017. Dat zijn de laatst beschikbare cijfers.  Al de rest, 90,9% procent dus, is grijze energie. Die komt uit uranium in kernreactoren of uit fossiele brandstoffen zoals olie, gas en steenkool. In tijd uitgedrukt komt 9,1 procent overeen met iets meer dan 33 dagen op een jaar. Onze groene energie voor dit jaar is dus op zondag 3 februari al op. Maandag 4 februari is de Grey Day van 2019. Vanaf die dag tot het einde van het jaar gebruiken we alleen nog grijze energie.

Als ons land zijn energieproductie aan dit tempo blijft vergroenen (0,4% meer per jaar), komen we pas over 227 jaar aan 100% hernieuwbare energie. Niet in 2050 dus, zoals voorzien, maar rond 2245. We moeten dus dringend een tandje bijsteken.

'Klimaatbetoog' – donderdag 7 februari om 21.20 uur
Terwijl jong en oud dezer dagen massaal betoogt voor het klimaat, presenteert Canvas het 'Klimaatbetoog': een ‘stand-up tragedy’ van Nic Balthazar in de traditie van Al Gores An Inconvenient Truth. De televisie- en filmmaker en klimaatactivist slaakt in zijn betoog een alarmkreet over de toestand van het klimaat en de planeet, maar hij geeft ook een boodschap van hoop. Hij krijgt daarbij in korte videoreportages de steun van experten als Jean-Pascal Van Yperzele, Jos Delbeke, Rudi Vranckx, Jill Peeters en Hans Bruyninckx. Harde feiten en sprekende beelden illustreren de voorstelling. Met zijn Klimaatbetoog wil Nic Balthazar de hoogdringendheid van grootschalige actie duidelijk maken. Maar hij wil vooral ook positieve energie brengen in een verhaal dat al te vaak in negatieve termen wordt verteld. Omringd door activisten, wetenschappers, ondernemers, politici en klimaatspijbelaars zegt hij waar het echt om gaat. We hebben nog te weinig besef van wat we allemaal kunnen verliezen, maar ook van wat we te winnen hebben. Het Klimaatbetoog werd opgenomen in de Aula van de Universiteit Gent.

De #klimaatraad
De klimaatproblematiek is urgenter dan ooit. We hebben de input van iedereen nodig om samen oplossingen te vinden. Canvas stelt daarom een eigen #klimaatraad samen en laat #dekok, #dewetenschapper, #defashionista #deplanetariër, #dedenker, #debioloog #dekinderen, #dedingen, #dekunstenaar en vele anderen aan het woord over hoe zij persoonlijk met dé uitdaging van onze tijd omgaan.

'Blue Planet II: Our Blue Planet' – zondag 3 februari om 20.05 uur
Deze documentaire is de laatste aflevering in de spraakmakende BBC-reeks uit 2017 over de oceanen. De film onderzoekt de impact van de mens op het leven in de oceaan.

Albatros-ouders voeden hun kuikens met plastic; moederdolfijnen stellen hun pasgeboren kalveren bloot aan giftige stoffen door hun besmette melk; zelfs lawaai dat door de mens wordt gemaakt, verdringt de natuurlijke geluiden die dieren gebruiken om te communiceren.

Toch is het niet allemaal kommer en kwel. Vijftig jaar geleden terug waren de haringen in Noorwegen bijna uitgeroeid. Vandaag heeft het haringbestand zich helemaal hersteld en zorgt het elke lente voor een spectaculair eetfestijn voor honderden bultruggen en orka’s. In de Galapagos heeft een wetenschapper een groot deel van zijn leven gewijd aan het redden van de grootste vis ter wereld: de walvishaai. In het Caribisch gebied werkt een hele gemeenschap mee aan het redden van grote lederschildpadden door de eieren en dieren te beschermen die ze ooit als voedsel gebruikten. De klok kan dus ook worden teruggedraaid. Dat is hoopgevend.

Maar sommige veranderingen in de oceaan vragen om een wereldwijde inspanning. De opwarming van het zeewater bedreigt uitgestrekte koraalriffen en de stijgende zeespiegel kan een impact hebben op het leven van honderden miljoenen mensen over de hele wereld.

'Fashion's Dirty Secrets' – woensdag 6 februari om 22.00 uur
In deze documentaire onderzoekt BBC-journaliste en -presentatrice Stacey Dooley de impact van de textielproductie op het klimaat. En die is niet min. Na de petroleum- en steenkoolindustrie is de kledingproductie de grootste industriële vervuiler.

Snel veranderende modetrends en goedkope importkleding zetten consumenten aan om steeds sneller en meer kleren te kopen. Jaarlijks worden meer dan 100 miljard nieuwe kledingstukken gemaakt. In de documentaire blijkt dat er 15.000 liter water nodig is om katoen te produceren voor één jeansbroek. Welke desastreuze gevolgen dat heeft voor het klimaat, stelt Dooley vast in Kazakstan. Daar heeft de katoenindustrie het Aralmeer nagenoeg drooggelegd.  De voorbije veertig jaar is een wateroppervlak met de grootte van Ierland verdwenen.  De rijke natuur en de visserij hebben plaatgemaakt voor een woestijn. In Indonesië ontdekt Dooley hoe toxische stoffen van textielfabrieken alle leven in rivieren heeft vergiftigd.

'Vranckx': De eerste klimaatvluchtelingen van de VS – zaterdag 9 februari om 20.05 uur
Dorpen in Alaska staan met het water aan de lippen en ook in Miami stijgt de zeespiegel snel. President Trump zit niet verlegen om een controversiële uitspraak over het klimaat, maar ondertussen zijn de eerste klimaatvluchtelingen van de Verenigde Staten een feit.

Volgens een onderzoek van Florida International University zal er over 150 jaar nog maar 3 procent van Miami boven de zeespiegel liggen. Niet alle onderzoeken zijn even pessimistisch, maar professor Harold Wanless vreest het ergste. Hij wijst naar Mar-a-Lago, een residentie van Trump. 'Als ik gelijk krijg, zal je hier kunnen komen snorkelen boven wat bekend zal worden de voormalige presidentiële residentie.'

In 2016 maakte de regering van Obama 48 miljoen dollar vrij om de bewoners van Isle de Jean Charles en Louisiana te verhuizen. Sinds 1955 is het eiland met meer dan 98 procent geslonken door kusterosie. De bewoners worden de eerste klimaatvluchtelingen van de Verenigde Staten genoemd.

In Kivalina, Alaska, gaat de opwarming van de aarde dubbel zo snel. Het stadje dreigt op korte termijn helemaal onder te lopen. 'Het is een race tegen het smelten van het ijs. Niemand weet hoe snel het zal gaan.'

'America’s First Climate Change Refugees' – Een reportage van SBS Australia © 2017

'Plannen voor Plaats' – zondag 10 februari om 20.00 uur
Willen we onze klimaat- en energiedoelstellingen halen, de volgende generaties een toekomst bieden en de biodiversiteit vrijwaren, dan moeten we anders gaan nadenken over wonen en bouwen, over ontwikkeling en mobiliteit.

In de documentaire 'Plannen voor Plaats' nemen Nic Balthazar en Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck de kijker mee op een tocht door Vlaanderen, op zoek naar vernieuwende ruimtelijke projecten en frisse ideeën over de inrichting van onze leefomgeving. Want hoe vertrouwd of waardevol die Vlaamse (stads)landschappen ook ogen, de pijnpunten zijn ons evenzeer bekend: door de verkavelingswoede en de oprukkende lintbebouwing worden groen en open ruimte alsmaar schaarser, we rijden ons vast in de file en er zijn problemen met de waterhuishouding.

De film toont dat die mindswitch niet in het teken hoeft te staan van bezuiniging, versobering of verlies, maar juist de sleutel kan bieden tot een aangenamere, gezondere, beter uitgeruste en meer inclusieve leefomgeving.

Aan de hand van inspirerende voorbeelden en van gesprekken met deskundigen en vernieuwers laat de film zien hoe het beter kan. Door de juiste inzet van architectuur, stedenbouw en landschapsontwerp kan een nieuw ruimtelijk model worden ontwikkeld dat winsten oplevert voor iedereen.