'Focus' woensdag over dilemma's rondom dierproeven
Onder het motto 'vervangen, verminderen en verfijnen' moet Nederland uiterlijk 2025 proefdiervrij zijn. Maar volgens wetenschappers is dit een onhaalbaar streven.
Het NTR-wetenschapsprogramma 'Focus' kijkt woensdag mee met dierproeven die volgens wetenschappers echt noodzakelijk zijn.
Immunotherapie, een veelbelovende therapie om kanker te bestrijden waarvoor onlangs een Nobelprijs werd uitgereikt, vindt zijn oorsprong in onderzoek op muizen. Dat laat onderzoeker Peter Friedl zien aan Elisabeth van Nimwegen in zijn lab in het Universitair Medisch Centrum in Nijmegen. Door een raampje in een muis kan hij weken volgen hoe immunotherapie kanker bestrijdt door de zieke cellen dood te steken.
Ook bij chirurg André Bremers krijgt Elisabeth een inkijkje in wat proefdieren ons opleveren. Dankzij dierproeven is hij in staat om kankerweefsel aan te kleuren met een fluorescerend goedje. Daardoor heeft Bremers tijdens het opereren meer zekerheid dat er geen stukjes tumor achter blijven. Dat is belangrijk omdat achterblijvende kankercellen opnieuw tot een gevaarlijke tumor kunnen uitgroeien.
Volgens veel wetenschappers is het gebruik van proefdieren voor fundamenteel onderzoek en voor toelating van medicijnen onvermijdelijk. Maar een muis is niet hetzelfde als een mens. Niet alle medicijnen die muizen kunnen genezen, resulteren tot hetzelfde in mensen. Diederik Jekel praat met Hans Clevers, onderzoeksleider bij het Hubrecht Instituut, over geavanceerde 3D celkweekjes waarmee hij menselijke mini-orgaantjes maakt. Het voordeel van deze organoïden is dat ze van menselijk weefsel gemaakt worden. Maar ook deze methode heeft nadelen. 'Een mens of een muis of een aap is meer dan de som der delen, uiteindelijk moet je toch laten zien dat het in een integraal lichaam ook waar is', legt Clevers uit. Organoïden zijn daarom een goede aanvulling op dierproeven, maar kunnen dierproeven nog niet vervangen.
Elisabeth ontdekt hoe ze bij diergeneeskunde wel proefdieren konden vervangen. Katten hebben er een hekel aan om door vreemden opgepakt te worden en pillen door te slikken. Door middel van een pop kunnen dierenartsen in opleiding dit toch oefenen. Daarnaast krijgen de studenten anatomie lessen op gedoneerde overleden huisdieren.
Helaas zijn deze alternatieven geen oplossing voor medisch onderzoek. Elisabeth en Diederik maken een morele worsteling door. Is het terecht dat we proefdieren kwellen in ons belang?
Presentatie: Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen.
'Focus', woensdag 31 oktober om 20.45 uur bij de NTR op NPO 2.
